سختی آزمون های سراسری و جنبه رقابتی این آزمون ها به دلیل اثر بخشی آنها در سرنوشت و آینده داوطلبان سبب شده است تا برخی از داوطلبان به فکر تقلب و تخلف در این آزمون ها افتاده تا به این وسیله به خیال خود بتوانند موفقیت بهتری را کسب کنند. تقلب در امتحانات و آزمون های سراسری توسط داوطلبان به صورت یک امر ساده انگاشته شده در حالی که باید دانست انجام تقلب در این آزمون ها بی مجازات و توبیخ باقی نمانده و متخلف و متقلب قابل پیگیری می باشد. منظور از آزمون سراسری کلیه آزمونهایی است که جنبه ملی و همگانی دارد و توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا وزارت آموزش و پرورش یا دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می گردد.تخلف در آزمون های سراسری علاوه بر تقلب،مشمول شرکت به جای داوطلب اصلی،افشای سوالات آزمون و ایجاد بینظمی در آزمون ها و...خواهد شد که در ادامه این مقاله به شرح هریک خواهیم پرداخت.
منظور از آزمون سراسری چیست؟
بر اساس ماده 1 قانون رسیدگی به تخلفات و جرائم در آزمون های سراسری، منظور از «آزمون سراسری» در این قانون عبارت است از کلیه آزمون هایی که جنبه ملی و همگانی دارد و توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا وزارت آموزش و پرورش یا دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می گردد.از قبیل آزمون ورودی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور.
تبصره. چنانچه در تعیین ملی و همگانی بودن یک آزمون اختلاف و ابهام ایجاد شود ،اشخاص احصا شده در ماده 1 قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمونهای سراسری مصوب 1384 که در این آیین نامه به اختصار قانون نامیده می شود ، نسبت به رفع ابهام ،اظهار نظر می نماید .
مقصودنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا وزارت آموزش و پرورش یا دانشگاه آزاد اسلامی است.
جرائم و تخلفات در آزمون های سراسری کدامند؟
جرائم و تخلفات مربوط به آزمون های سراسری در ماده 5 رسیدگی به تخلفات و جرائم در آزمون های سراسری بیان شده است براساس ماده 5قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون های سراسری: مصادیق جرائم و تخلفات در آزمون های سراسری عبارتند از:
- ارتکاب هرگونه عملی که موجب بینظمی در برگزاری آزمون گردد یا همراه داشتن هر گونه وسیله غیر مجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار،
- ارتکاب هرگونه عمل خلاف مقررات که آزمون داوطلب را از نظر علمی خدشه‌دار سازد از قبیل:
ارائه مدرک یا گواهی مجعول یا تصویر گواهی مجعول برای شرکت در آزمون، تبانی با داوطلبان یا افراد خارج از حوزه امتحانی یا دست‌اندرکاران آزمون از قبیل عوامل اجرایی و طراحان سؤال برای تخلف در آزمون، ثبت نام در آزمون با هویت مجعول یا شرکت در جلسه آزمون بجای داوطلب اصلی، استفاده از هرگونه وسیله غیر مجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار، کمک به داوطلب خارج از ضوابط برگزاری آزمون جهت پاسخ به سؤالات، دسترسی غیر مجاز به اطلاعات مربوط به داوطلبان یا استفاده غیر مجاز از آنها، هرگونه تغییر غیر مجاز سؤالات، اوراق و پاسخنامه‌های داوطلبان یا سایر مدارک و دفاتر مربوط به آزمون، و افشای سؤالات آزمون یا تلاش در جهت دستیابی و افشای آن یا شرکت یا معاونت در این امر قبل یا حین برگزاری آزمون به هر نحو، خرید یا فروش سؤالات آزمون یا پاسخ آنها یا شرکت یا معاونت در این امر قبل یا حین برگزاری آزمون اعم از اینکه سؤالات یا پاسخ آنها واقعی یا غیر واقعی باشد.
جرم شرکت در آزمون بجای داوطلب دیگر
شرکت در آزمون به جای داوطلب اصلی با توجه به اینکه در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین شده است جرم می باشد.
بر اساس ماده 541 قانون مجازات اسلامی: هر کس به جای داوطلب اصلی هر یک از آزمونها اعم از کنکور ورودی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، دانشسراها، مراکز تربیت معلم، اعزام دانشجو به خارج از کشور یا امتحانات داخلی و نهایی واحدهای مزبور یا امتحانات دبیرستانها،مدارس راهنمایی و هنرستانها و غیره در جلسه امتحان شرکت نماید حسب مورد مرتکب و داوطلب علاوه بر مجازات اداری و انتظامی به دویست‌هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
براساس این ماده مجازات مرتکب و داوطلب جزای نقدی خواهد بود و داوطلب آزمون از شرکت در یک تا چند دوره از آزمون های سراسری محروم خواهد شد.
نکته:اگر داوطلب اصلی از اینکه دیگری به جای او در آزمون شرکت کرده است بی اطلاع باشد ،مجازات نخواهد شد.
تقلب و یا همکاری موسسات علمی وآموزشی در آزمون های سراسری
براساس ماده 12 قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در ازمون سراسری: هر مؤسسه یا آموزشگاه علمی و آموزشی که برای افزایش آمادگی داوطلبان شرکت در آزمونهای مورد بحث این قانون فعالیت می کند چنانچه در تخلفات ماده 5 ،مشارکت داشته باشد مجوز تأسیس آن لغو میشود و مدیران مسؤول آنها علاوه بر محرومیت دائمی از تأسیس و اداره اینگونه مراکز به مجازاتهای پیش بینی شده در این قانون وسایر قوانین محکوم میشوند و چنانچه مؤسسه یا آموزشگاه فاقد مجوز باشد مجازات مدیران مسؤول آنها حد اکثر مجازات مندرج در ماده (6) می باشد.(رجوع شود به متن مواد 5 و 6 که در این مقاله بیان شده است)
تبصره - در مورد آموزشگاه هایی که فاقد مجوز باشند علاوه بر اقدام مراجع قانونی ذی ربط مدعی العموم نیز می تواند رأسا نسبت به اعلام جرم و پیگیری تخلفات آنان اقدام نمایند.
مجازات مجرمان و متخلفان در آزمون سراسری چیست؟
قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون های سراسری، برای متخلفان مجازات هایی را درنظر گرفته است تا از تکرار چنین تخلفاتی جلوگیری نماید.ماده 7 و 6 قانون رسیدگی به تخلفات و جرائم در آزمون های سراسری مجازات مجرمان و متخلفان را بیان کرده است.
ماده 6 -هیأت‌های رسیدگی به تخلفات، صلاحیت صدور حکم به مجازاتهای زیر را درباره متخلفان دارند:
- در مورد مشمولان بند (الف) ماده (5): اخطار کتبی با درج در پرونده داوطلب و اعلام به مراجع ذیربط یا محرومیت از گزینش در آزمون همان سال.
- در مورد مشمولان بند (ب) یا بند (ج) ماده (5): محرومیت از گزینش علمی در آزمون همان سال و ابطال قبولی داوطلب در همان سال و محرومیت از شرکت در آزمون از یک تا ده سال بعد.
تبصره - آراء هیأت‌های بدوی جز در مورد مشمولان بند (الف) ماده (6) این قانون قابل تجدیدنظر خواهی در هیأت تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات در آزمونها میباشد.
ماده 7 - در مورد مشمولان بندهای (د)، (ه)، (و)، (ز) و (ح) ماده (5) هیأت‌های رسیدگی متهم را برای رسیدگی و اعمال جزای نقدی از ده میلیون (000 000 10) ریال تا یک میلیارد (000 000 000 1) ریال یا حبس از یک تا پنج سال یا هر دو مجازات به محاکم دادگستری معرفی می نمایند.
بنابراین افرادی که موجب بی نظمی در برگزاری آزمون گردند یا در جلسه آزمون هرگونه وسیله غیر مجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه های حافظه دار به همراه داشته باشند، به اخطار کتبی با درج در پرونده داوطلب و اعلام به مراجع ذیربط یا محرومیت از گزینش در آزمون همان سال محکوم می شوند.
افرادی که مرتکب هرگونه عمل خلاف مقررات که آزمون داوطلب را از نظر علمی خدشه‌دار سازد شوند و از هرگونه وسیله غیر مجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه های حافظه دار استفاده نمایند، به محرومیت از گزینش علمی در آزمون همان سال و ابطال قبولی داوطلب در همان سال و محرومیت از شرکت در آزمون از یک تا ده سال بعد محکوم می شوند.
و در مورد مرتبکین تخلفات کمک به داوطلب خارج از ضوابط برگزاری آزمون جهت پاسخ به سؤالات، دسترسی غیر مجاز به اطلاعات مربوط به داوطلبان یا استفاده غیرمجاز از آنها، هرگونه تغییر غیرمجاز سؤالات، اوراق و پاسخنامه های داوطلبان یا سایر مدارک و دفاتر مربوط به آزمون، افشای سؤالات آزمون یا تلاش در جهت دستیابی و افشای آن یا شرکت یا معاونت در این امر قبل یا حین برگزاری آزمون به هر نحو، و خرید یا فروش سؤالات آزمون یا پاسخ آنها یا شرکت یا معاونت در این امر قبل یا حین برگزاری آزمون اعم از اینکه سؤالات یا پاسخ آنها واقعی یا غیرواقعی باشد، هیأت های رسیدگی متهم را برای رسیدگی و اعمال جزای نقدی از ده میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۱۰) ریال تا یک میلیارد (۰۰۰ ۰۰۰ ۰۰۰ ۱) ریال یا حبس از یک تا پنج سال یا هر دو مجازات به محاکم دادگستری معرفی می نمایند.
ارتکاب هر یک از این تخلفات، چنانچه در قالب عضویت در یک گروه یا شبکه باشد موجب تشدید مجازات می شود و تشکیل دهنده و سرکرده گروه یا شبکه به حداکثر مجازات محکوم می گردد.
مجازات هر یک از اعضاء که در ارتکاب تخلفات و جرایم فوق دخالتی نداشته باشند حسب مورد حداقل مجازات ذکر شده برای مرتکب می باشد.
نکته: براساس ماده 9 این قانون: رسیدگی در هیأت‌های رسیدگی به تخلفات در آزمونها مانع از رسیدگی برابر سایر قوانین جزایی یا رسیدگی در هیأت‌های رسیدگی به تخلفات اداری یا هیأت‌های انتظامی اعضای هیأت علمی یا کمیته‌های انضباطی دانشجویان نیست و مرتکب علاوه بر مجازات مندرج در مواد (6) و (7) این قانون به مجازات مقرر در سایر قوانین و مقررات محکوم می گردد.
مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی برای دخیلان در امر تقلب
ممکن است در مواردی، فرد متقلب با کمک اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر اقدام به تقلب کرده باشد.
قانونگذار برای این دسته از اشخاص نیز مجازات هایی را درنظر گرفته است.ماد541 قانون مجازات اسلامی برای فردی که به جای داوطلب اصلی در آزمون شرکت کرده است جزای نقدی از 20 هزار تومان تا 100 هزار تومان جزای نقدی علاوه بر مجازات انتظامی و اداری را درنظر گرفته است.
همچنین ماده 604 قانون مجازات اسلامی برای افشاکننده این سوالات چنانچه از مامورین دولتی باشد حبس از سه ماه تا یک سال را درنظر گرفته است.
نحوه رسیدگی به تخلفات در هیأت های رسیدگی کننده چگونه است؟
هیأت های بدوی در صورت اطلاع و یا وصول صورتجلسات و اسناد مربوط به تخلفات و شکایت یا اعلام توسط حوزه های برگزاری آزمون، بالاترین مقام اجرایی دستگاه، نهادهای اطلاعاتی، امنیتی، انتظامی و گزارش های مردمی، شروع به رسیدگی می‌کنند و تعیین تکلیف خواهند نمود. جلسات هیأت های بدوی و تجدیدنظر با حضور حداقل سه نفر از اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات متخذه با سه رأی معتبر و قابل اجرا خواهد بود.
احکامی که هیأت های بدوی در خصوص «ارتکاب هرگونه عملی که موجب بینظمی در برگزاری آزمون گردد یا همراه داشتن هرگونه وسیله غیرمجاز از قبیل وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار» صادر می کنند، قطعی است، اما در خصوص سایر تخلفات، در صورتی که متهم یا وکیل و یا نمایندگان قانونی وی ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی، با ذکر دلایل به طور کتبی درخواست تجدیدنظر نماید، هیئت تجدیدنظر مکلف به رسیدگی است.
آرای هیئت تجدیدنظر قطعی و پس از ابلاغ لازم الاجرا است.
در صورتی که تخلفات رخ داده واجد جنبه کیفری نیز باشند، هیأت های موظفند فرد خاطی را به محاکم صالح قضائی معرفی نمایند.
سخن پایانی
تقلب به عنوان یکی از مصادیق تخلف در آزمون های سراسری بوده و قابل تعقیب و پیگیری است اهمیت این موضوع تا جایی است که علاوه بر متخلف سایر عوامل دخیل در تخلف نیز مجازات می شوند.مجازات و تنبیه انضباطی متخلف و سایر عوامل در قانون رسیدگی به تخلفات و جرائم در آزمون های سراسری و همچنین قانون مجازات اسلامی مشخص شده است.
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری