اخذ خسارت در حوادث ناشی از کار

در صورتی که در حین کار یا به سبب آن  حادثه ای برای کارگر  بیمه شده رخ بدهد ،خسارت و آسیب رخ داده بدون جبران باقی نمی ماند. براساس ماده 65 قانون تأمين اجتماعي :در صورت وقوع حادثه ناشي از كار، كارفرما مكلف است اقدامات لازم اوليه را براي جلوگيري از تشديد وضع حادثه ديده به عمل آورده و مراتب را ظرف سه روز اداري كتباً به اطلاع سازمان برساند در صورتي كه كارفرما بابت اقدامات اوليه مذكور متحمل هزينه‌اي شده باشد سازمان هزينه‌هاي مربوط را خواهد پرداخت. بنابراین سازمان تامین اجتماعی مکلف به پرداخت خسارات ناشی از کار به صدمه دیده خواهد بود، البته لازم به ذکر است که بین حوادث ناشی از کار با حوادث خارج از کار تفاوت می باشد که در این مقاله به این مطلب خواهیم پرداخت.

حادثه ناشی از کار چیست؟

مقصود از حوادث ناشی از کار اتفاق هایی است که در جریان کار رخ می دهد و این اتفاق ها سبب ایجاد صدمات می شود.براساس  ماده 60 قانون تامین اجتماعی: حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می افتد مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان ها و محوطه آن مشغول کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده دار انجام ماموریتی باشد، اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توانبخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه جز اوقات انجام وظیفه محسوب می گردد مشروط بر اینکه حادثه درزمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد.حوادثی که برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می افتد حادثه ناشی از کار محسوب می شود، بنابراین حادثه ناشی از کار مشمول مساعدت و نجات سایرین نیز می شود.

شرايط وقوع حادثه ناشي از كار

وقوع حادثه، مبتني بر دو شرط عمده است كه تواماً بايد محقق گردد:
الف) حادثه حين انجام وظيفه واقع شده باشد: حين انجام وظيفه عبارت است از آن محدوده زماني مقرر، كه كارگر بكار موظف اشتغال داشته باشد، بنابراين چنانچه در مدت مذكور و به سبب كار موظف حادثه‌اي اتفاق افتد ناشي از كار محسوب مي‌شود و در غير اينصورت حالت ناشي از كار بودن حادثه از بين مي‌رود.
به عبارت ديگر با توجه به صراحت ماده 60 قانون تأمين اجتماعي مقصود از حين انجام وظيفه از نظر مدت، تمام اوقاتي است كه بيمه شده در كارگاه يا مؤسسات وابسته يا ساختمانها و محوطه آن مشغول كار باشد و يا به دستور كارفرما در خارج از محوطه كارگاه عهده‌دار انجام مأموريتي باشد بنابراين حين انجام وظيفه شامل موارد زير خواهد بود:

•  اوقاتي كه بيمه شده در كارگاه يا مؤسسات وابسته يا ساختمانها و محوطه آن مشغول كار باشد.
•  اوقاتي كه بيمه شده به دستور كارفرما در خارج از محوطه كارگاه مأمور انجام كاري مي‌باشد.

ب) حادثه به سبب انجام وظيفه (كار بيمه شده) واقع شده باشد: حادثه به سبب انجام وظيفه عبارت است از وجود رابطه سببيت بين كار و حادثه‌اي كه براي بيمه شده اتفاق مي‌افتد.
در مواردي كه حادثه در كارگاه يا مؤسسات وابسته يا ساختمانها و محوطه آن وقوع مي‌يابد شرط حين انجام وظيفه محقق است، ولي ناشي از كار بودن حادثه محرز نيست و در اين مورد قطعيت ناشي از كار بودن حادثه منوط به اين است كه وجود رابطه سببيت بين حادثه و وظايف و مسئوليت‌هاي بيمه شده محقق گردد بنابراين شرط دوم ناشي از كار بودن وجود رابطه سببيت بين كار و حادثه مي‌باشد.

مسئولیت کیفری بروز حادثه بر عهده کیست؟

مسئولیت کیفری حادثه، حسب نظر بازرسان کار یا کارشناسان رسمی دادگستری و بر اساس رأی قضایی بر عهده مقصر یا مقصرین حادثه است. حسب ماده 95 قانون کار مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار بر عهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده 85 این قانون خواهد بود. هر گاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئولین واحد، حادثه ای رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری و حقوقی و نیز مجازات های مندرج در این قانون مسئول است .
علاوه بر آن به موجب ماده 295 قانون مجازات اسلامی:
هرگاه کسی فعلی که انجام آن را برعهده گرفته یا وظیفه خاصی را که قانون بر عهده او گذاشته است، ترک کند و به سبب آن، جنایتی واقع شود، چنانچه توانایی انجام آن فعل را داشته باشد جنایت حاصل به او مستند می شود و حسب مورد عمدی، شبه عمدی، یا خطای محض است.

نحوه درخواست بررسی حوادث ناشی از کار چگونه می باشد؟

1. مراجعه حادثه دیده و یا اولیای دم او به مراجع قضایی  برای طرح شکایت و  یا دادخواست
2. مراجعه حادثه دیده یا اولیای دم او  به کلانتری جهت تشکیل پرونده و اخذ نظریه از ادارات کار و امور اجتماعی و پزشکی قانونی
3. مراجعه حادثه دیده به واحد بازرسی کار اداره کل کار و امور اجتماعی استان یا اداره شهرستان و ارائه نامه کلانتری جهت مطالعه پرونده و بررسی صحنه حادثه و ثبت اظهارات شهود به منظور تهیه گزارش حادثه توسط بازرس کار
4. تحویل گزارش حادثه از سوی اداره کل کار و امور اجتماعی استان یا اداره شهرستان به کلانتری، به منظور ارجاع به مرجع قضایی برای ابلاغ نظریه بازرس کار به اصحاب پرونده وصدور رای.
5. بررسی شکایت  حادثه دیده یا اولیای دم  او توسط مقام قضایی

در صورت وقوع حادثه شغلی در کارگاه وظیفه کارفرما چیست؟

براساس ماده 65 قانون تأمین اجتماعی در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه لازم را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد و  براساس تبصره ماده 95 قانون کار کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می گردد ثبت و مراتب را سریعاً و کتباً به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند، همچنین براساس ماده 9 آئین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی و ماده 65 قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه صندوق تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارائه فرم ویژه حادثه اقدام نماید.

آیا مسئولیت کارفرما نسبت به حوادث کار مطلق است و به عبارتی آیا در هر شرایطی کارفرما مسئول حوادث است؟

در خصوص اینکه مسئولت کارفرما نسبت به حوادث ناشی از کار مطلق است یا مقید باید گفت که مسئولیت کارفرما مطلق نبوده و در صورت احزار وجود شرایطی کارفرما مسئول می باشد که این شرایط از قرار ذیل می باشند:

1. بکارگیری نیروی غیرمتخصص و غیر فنی متناسب با بخش مربوطه
2. استفاده از ماشین آلات وابزار کاری غیر استاندارد،ناایمن  و فرسوده 
3. عدم نظارت کافی کارفرما و قصور در  ارائه آموزش های لازم جهت استفاده از ابزارآلات کار 

نکته:در صورتی که عدم تقصیر کارفرما ثابت شود و تمامی اقدامات قانونی لازم بعد از وقوع حادثه از طرف کارفرما رعایت گردد و خود کارگر مقصر باشد بیمه تنها خسارت وارده را جبران می کند ولی موضوع دیه و مجازات منتفی است.
در صورتی که بین کارگر و کارفرما در خصوص مسئولیت اختلافی حاصل شود این موضوع در هیئت حل اختلاف کار قابل طرح و رسیدگی می باشد.

قانون تامین اجتماعی در رابطه با بیمه کارگر

کارفرما موظف به بیمه کردن کارگر خود می باشد و در صورتی که از این امر سرباز زند و اتفاق و حادثه ای برای کارگر رخ دهد کارفرما مسئول جبران خسارت و پرداخت دیه می باشد.
براساس  ماده 39 قانون تامین اجتماعی کارفرما موظف است تا پایان آخرین روز ماه بعد حق بیمه و اسامی بیمه شدگان خود را به سازمان تامین اجتماعی ارائه دهد و در صورت عدم ارائه مشمول پرداخت جریمه خواهد بود.

قانون کار در رابطه با بیمه کارگر

براساس  ماده 148 قانون کار ،کارفرمایان کارگاه هابه صورت  اجباری می بایست نسبت به  بیمه کردن کارگران خود اقدام نمایند، چنانچه کارفرما در رابطه با بیمه و قوانین آن قصور نماید کارگران می توانند از طریق تماس با شماره 1420 از این سازمان تقاضای بازرس برای رسیدگی به این موضوع را داشته باشند.

محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار چگونه است؟

 براساس شرع و قانون در صورتی که به عمد یا غیر عمد به فردی صدمه ای وارد گردد برای آن قصاص و دیه در نظر گرفته می شود و چون خسارت ناشی از کار به صورت عمدی بر کارگر حادث نشده است در اینجا بحث پرداخت دیه و خسارت مطرح می باشد،تعیین میزان دیه براساس نطریه پزشکی قانونی و حکم قاطع مقام قضایی می باشد.
لازم به ذکر است که گاهی  ممکن است کارفرما علاوه بر پرداخت دیه، مشمول جرائم دیگری از قبیل پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری یا موارد دیگر شود.

نمونه  رای مطالبه دیه  حادثه حین کار

پرونده کلاسه : ......
شماره دادنامه : .......
مرجع رسیدگی : شعبه 102 دادگاه عمومی 
شاکی : مهدی ...... با وکالت .......... به نشانی : تهران.خیابان پیروزی ...... .
متشاکی : حبیب .... فرزند : حسین  به نشانی : تهران.خیابان ولیعصر ............ .
اتهام : عدم رعایت مقررا ایمنی کار (منجر به صدمه بدنی غیر عمدی)
متن رای دادگاه : عدم رعایت ایمنی محل کار
درخصوص اتهام آقای حبیب ...... فرزند حسین  سن ۵۳ ساله ، شغل نجار آزاد با تودیع وثیقه دائر بر عدم رعایت مقررات ایمنی مربوط به کار منجر به صدمه بدنی غیر عمدی با تقصیر به میزان هفتاد در صد دادگاه با توجه به محتویات پرونده، شکایت آقای احمد .... به وکالت از آقای ..... گزارش مرجع انتظامی، نظریه بازرس ادره کار و هیات سه نفره از کارشناسان رسمی دادگستری گواهی پزشکی قانونی، اقرارمتهم در دادسرا و عدم حضور و دفاع از ناحیه وی در دادگاه، کیفرخواست صادره از دادسرا به شماره .... و سایر قراین و امارات موجود در پرونده بزه انتسایی به متهم را محرز و مسلم تشخیص داده علیهذا مستنداً به مواد 295 و تبصره ۳ ذیل آن ، ۲۹۷ بند ب ماده 302، 367 قانون مجازات اسلامی و مواد ‎91‏ و 95 و 167 قانون کار حکم به محکومیت متهم موصوف از جهت جنبه عمومی جرم به پرداخت دویست برابر مزد روزانه یک کارگر یعنی مبلغ دو میلیون تومان جزای نقدی در حق صندوق دولت و از جهت جنبه خصوصی جرم به پرداخت هفتاد درصد دیه موارد ذیل 1- هفت صدم دیه کامله از بابت ارش شکستگی به شکل خردشدگی استخوان کف دستی اول دست چپ 2- سی و سه صدم دیه کامله از بابت ارش جراحت ناحیه مچ دست تا ناحیه کف دست چپ و پارگی دو تاندون خم کننده مچ دست و دو تاندون خم کننده انگشت شست و پارگی شریان زند اسفل و پارگی عصب زند اسفل و میانی و همچنین محدودیت شدید در بازکردن انگشتان اول و چهارم و پنجم در حق شاکی آقای مهدی .... صادر و اعلام می گردد رای صادره غیابی است ظرف ۱۰ روز پس از ابلاغ قابل واخواهی در همین شعبه و سپس ظرف ۲۰ روزقابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر مرکز استان تهران می باشد.

رئیس شعبه ۱۰۲ دادگاه عمومی

سخن پایانی
بیمه نمودن کارگر وظیفه کارفرما می باشد و در صورتی که از این امر خودداری نماید مسئول جبران خسارات وارده به کارگر خواهد بود همچنین کارفرما نمی تواند به بهانه موقتی بودن کارگر از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند،در قانون کار و قانون تامین اجتماعی به مسئولیت کارفرما در خصوص بیمه نمودن کارگر جهت تامین سلامت او در محیط کار اشاره شده است.در خصوص اینکه مسئولیت جبران خسارت وارده در محیط کار برعهده چه کسی می باشد باید گفت که مسئولیت کارفرما در این خصوص مطلق نبوده و در صورتی که کارفرما تمام تدابیر لازم را اندیشیده باشد و یا اینکه کارگر خود مسبب حادثه گردد نمی توان از مسئولیت کیفری و پرداخت دیه توسط کارفرما سخن به میان آورد.