شرایط ماده 426 قانون آئین دادرسی مدنی برای اعاده دادرسی

 اعاده در لغت به معنای بازگرداندن است. اعاده دادرسی در واقع به معنای اعتراض به حکمی که به صورت قطعی صادر شده و یا پس از طی مراحل قانونی قطعیت یافته جهت بررسی مجدد پرونده می باشد. اعاده دادرسی در امور کیفری و حقوقی قابل تحقق می باشد. آیین دادرسی مدنی جهاتی که به واسطه آن می توان درخواست اعاده دادرسی را داد به صورت حصری مشخص کرده است.در این مقاله به مبحث اعاده دادرسی حقوقی،جهات اعاده دادرسی حقوقی و شرایط و مواعد آن می پردازیم.

جهات اعاده دادرسی حقوقی

 اعاده دادرسی شیوه ای خاص اعتراضی به حکم دادگاه است که به واسطه آن می توان نسبت به حکم قطعی شده درخواست رسیدگی مجدد داد تا دادگاه صادرکننده حکم در صورت قبول درخواست وارد رسیدگی مجدد شده و با نقض حکم مورد اعاده، حکم مقتضی را صادر کند. برای اینکه اعاده دادرسی قابل طرح باشد باید بر مبنای جهات خاص قانونی  و با تقدیم دادخواست باشد و نمی توان به هر دلیلی درخواست اعاده را مطرح کرد. قانون آئین دادرسی مدنی جهاتی را که به واسطه آن می توان درخواست اعاده دادرسی کرد را بیان کرده است. براساس ماده 426 قانون آئین دادرسی مدنی: نسبت به احکامی که قطعیت یافته ممکن است به جهات ذیل درخواست اعاده دادرسی شود:

1.  موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
2.  حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
3.  وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
4.  حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون آن که سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
5.  طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کار برده که در حکم دادگاه موثر بوده است.
6.  حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن آنها ثابت شده باشد.
7.  پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.

دادخواست اعاده دادرسی 

برای اینکه متقاضی اعاده دادرسی بتواند خواسته خود را جهت از سرگیری مجدد پرونده مطرح کند می بایست اقدام به تنظیم و ثبت دادخواست اعاده دادرسی بنماید. براساس ماده 435 قانون آئین دادرسی مدنی در دادخواست اعاده دادرسی مراتب زیر درج می گردد:

1. نام و نام خانوادگی و محل اقامت و سایر مشخصات درخواست کننده و طرف او.
2.  حکمی که مورد درخواست اعاده دادرسی است.
3.  مشخصات دادگاه صادرکننده حکم.
4.  جهتی که موجب درخواست اعاده دادرسی شده است.

در صورتی که درخواست اعاده دادرسی را وکیل تقدیم نماید باید مشخصات او در دادخواست ذکر و وکالتنامه نیز پیوست دادخواست گردد.

تبصره - دادگاه صالح بدواً در مورد قبول یا رد درخواست اعاده دادرسی قرار لازم را صادرمی نماید و در صورت قبول درخواست مبادرت به رسیدگی ماهوی خواهد نمود، سایر ترتیبات رسیدگی مطابق مقررات مربوط به دعاوی است.

مهلت اعاده دادرسی ماده ۴۲۶

برخلاف اعاده دادرسی کیفری که موعد خاصی ندارد و می توان در هر زمان نسبت به آن اقدام نمود جهت طرح دادخواست اعاده دادرسی حقوقی می بایست مواعد قانونی را رعایت نمود در غیر این صورت دادخواست مطرح شده رد خواهد شد.براساس ماده 427 قانون آئین دادرسی مدنی، مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه به شرح زیر می‌باشد:

1.  نسبت به آرای حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ.
2.  نسبت به آرای غیابی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدیدنظر.

تبصره - در مواردی که درخواست کننده اعاده دادرسی عذر موجهی داشته باشد طبق ماده (۳۰۶) این قانون عمل می‌شود.

نکته: چنانچه اعاده دادرسی به جهت مغایر بودن دو حکم باشد ابتدای مهلت از تاریخ آخرین ابلاغ هر یک از دو حکم است.

نکته: در صورتی که جهت اعاده دادرسی جعلی بودن اسناد یا حیله و تقلب طرف مقابل باشد، ابتدای مهلت اعاده دادرسی، تاریخ ابلاغ حکم نهایی مربوط به اثبات جعل یا حیله و تقلب می‌باشد.

نکته: هرگاه جهت اعاده دادرسی وجود اسناد و مدارکی باشد که مکتوم بوده، ابتدای مهلت از تاریخ وصول اسناد و مدارک یا اطلاع از وجود آن محاسبه می‌شود. تاریخ یاد شده باید در دادگاهی که به درخواست رسیدگی می کند، اثبات گردد.

اقسام اعاده دادرسی

اعاده دادرسی در امور حقوقی به دو قسم اصلی و طاری تقسیم می شود. مقصود از اعاده دادرسی اصلی این است که متقاضی اعاده دادرسی، به طور مستقل آن را درخواست نماید. در مقابل مقصود از اعاده دادرسی طاری این است که که در اثنای یک دادرسی حکمی به عنوان دلیل ارائه شود و کسی که حکم یادشده علیه او ابراز گردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی نماید.

نکته: دادخواست اعاده دادرسی اصلی به دادگاهی تقدیم می‌شود که صادرکننده همان حکم بوده است و درخواست اعاده دادرسی طاری به دادگاهی تقدیم می‌گردد که حکم در آنجا به عنوان دلیل ابراز شده است.

نکته:  پس از درخواست اعاده دادرسی طاری باید دادخواست لازم ظرف سه روز به دفتر دادگاه تقدیم گردد.

دادگاهی که دادخواست اعاده دادرسی طاری را دریافت می دارد مکلف است آن را به دادگاه صادرکننده حکم ارسال نماید و چنانچه دلایل درخواست را قوی بداند و تشخیص دهد حکمی که در خصوص درخواست اعاده دادرسی صادر می‌گردد موثر در دعوا می‌باشد، رسیدگی به دعوای مطروحه را در قسمتی که حکم راجع به اعاده دادرسی در آن موثر است تا صدور حکم نسبت به اعاده دادرسی به تأخیر می اندازد و در غیر این صورت به رسیدگی خود ادامه می دهد.

چنانچه دعوایی در دیوان عالی کشور تحت رسیدگی باشد و درخواست اعاده دادرسی نسبت به آن شود، درخواست به دادگاه صادرکننده حکم ارجاع می‌گردد. در صورت قبول درخواست یادشده از طرف دادگاه، رسیدگی در دیوان عالی کشور تا صدور حکم متوقف خواهد شد.

اثر قبول اعاده دادرسی

براساس ماده 437 آیین دادرسی مدنی، با درخواست اعاده دادرسی و پس از صدور قرار قبولی آن به شرح ذیل اقدام می گردد:

الف - چنانچه محکوم به غیرمالی باشد اجرای حکم متوقف خواهد شد.

ب - چنانچه محکوم به مالی است و امکان اخذ تأمین و جبران خسارت احتمالی باشد به تشخیص دادگاه از محکوم له تأمین مناسب اخذ و اجرای حکم ادامه می یابد.

ج - در مواردی که درخواست اعاده دادرسی مربوط به یک قسمت از حکم باشد حسب مورد مطابق بندهای (الف) و (ب) اقدام می‌گردد.

هرگاه پس از رسیدگی، دادگاه درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می نماید. در صورتی که درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حکم باشد، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می‌گردد. این حکم از حیث تجدیدنظر و فرجام خواهی تابع مقررات مربوط خواهد بود.

نکته: اگر جهت اعاده دادرسی مغایرت دو حکم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی حکم دوم را نقض و حکم اول به قوت خود باقی خواهد بود.

سخن پایانی

در امور حقوقی هم به مانند امور کیفری امکان درخواست اعاده دادرسی جهت از سرگیری مجدد پرونده تحت شرایط خاصی وجود دارد، برای اینکه درخواست اعاده دادرسی حقوقی مورد قبول واقع شود می بایست در قالب دادخواست و در موعد مقرر قانونی مطرح شود. استفاده از وکیل متخصص و باتجربه در این زمینه می تواند بسیار مفید باشد زیرا  علاوه بر اینکه دادخواست مطروحه می بایست در مهلت خاصی طرح شود بعلاوه می بایست به گونه ای تنظیم شود که منطبق با جهات قانونی بوده و محکمه پسند باشد. گروه وکلای متخصص داداپ با بهره گیری از وکلای متبحر و باتجربه در زمینه اعاده دادرسی حقوقی آماده ارائه خدمات حضوری و غیرحضوری به کاربران گرامی می باشد.