در صورت عدم همکاری وراث برای تقسیم ارث چه باید کرد؟

با فوت اشخاص اموال آنها به صورت قهری به وراث منتقل می شود، از اموال باقی مانده از متوفی تحت عنوان ماترک یاد می شود که در برگیرنده اموال و دیون می باشد. برای اینکه مال متوفی به وراث منتقل شود می بایست پس از تحریر و تصفیه بین آنها تقسیم شود، برای اینکه ارث بین وراث تقسیم شود ممکن است وراث اتفاق نظر داشته باشند که این امر سبب عدم رجوع آنها به مراجع قضایی جهت حل اختلاف در این زمینه می شود یا اینکه توافقی بین وراث جهت تقسیم ارث نباشد که چاره ای جز حل اختلاف از طریق مراجع قضایی نمی باشد. در این مقاله به مبحث عدم همکاری وراث در تقسیم ارث می پردازیم.

ارث چیست؟

در خصوص اینکه ارث چیست و شامل چه مواردی می شود می توان اینگونه گفت که ارث آن چیزی است که  پس از فوت اشخاص به بازماندگان آنها  به  صورت قهری می رسد و این فوت اعم از فرضی و حقیقی می باشد. ارث به نحوی مترادف ماترک بوده و در واقع اموال و دیونی است که از متوفی بر جای می ماند تا طی روند قانونی به وراث منتقل شود. بنابراین ارث در صورتی معنا پیدا می کند که متوفایی وجود داشته باشد و بحث از ارث در زمان حیات اشخاص اشتباه بوده و وجهه قانونی ندارد.

 تقسیم ارث به چه معناست و به چه نحوی صورت می گیرد؟

تقسیم ارث در واقع قسمت کردن اموال متوفی بین وراق به نسبت سهم الارث قانونی آنها می باشد. قانون مدنی در مبحث مربوط به ارث به طبقات و درجات ارث پرداخته است و بیان داشته است که در صورتی فردی مورث محسوب می شود که با متوفی رابطه سببی یا نسبی داشته باشد. 
براساس ماده 862 قانون مدنی، اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه‌اند:

1.  پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
2.  اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها.
3.  اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آن‌ها. 

نکته: با بودن طبقه قبلی از وراث، طبقه بعدی ارث نمی برد، یعنی اگر متوفی دارای پدر و مادر یا فرزند باشد دیگر خواهر و برادر او ارث نمی برند .
نکته : در صورت وجود درجه قبل، درجه مابعد ارث نمی برد یعنی اگر برای متوفی فرزندی باشد، نوه ارث نمی برد.
نکته: درجه نزدیک و طبقه بالاتر مانع از ارث بری درجه دورتر و طبقه بعدی می شود.
علاوه بر خویشان نسبی که در قسمت بالا به آنها اشاره شد خویشان سببی که رابطه آنها ناشی از زوجیت هست نیز از متوفی ارث می برند و مراد از خویشان سببی زن و شوهر می باشد.
نکته: در صورتی زن و مرد از هم ارث می برند که رابطه زوجیت آنها دائم باشد لذا در عقد موقت ارث بری تحقق پیدا نمی کند.

تقسیم ارث در چه صورتی تحقق می یابد؟

تقسیم ارث در صورتی تحقق پیدا می کند که حقوق و دیونی که بر ذمه میت بوده است پرداخت شده باشد هم چنین اینکه هزینه کفن و دفن نیز پرداخت شده باشد.

تقسیم ارث و تفاوت آن با حصر وراثت

حصر وراثت گواهی است که از سوی شورای حل اختلاف صادر می شود که در آن تعداد وراث و سهم آنها مشخص شده است و این گواهی مشتمل بر تقسیم نمی باشد.به همین جهت وراث در صورتی که خواستار تقسیم ارث متوفی می باشند یا می بایست در زمینه تقسیم ارث براساس سهم الارث قانونی توافق نمایند و یا اینکه جهت تقسیم ارث درخواست تقسیم ارث را در دادگاه صالح مطرح نمایند.

آیا امکان محروم کردن ورثه در فرآیند تقسیم ارث وجود دارد؟

سوالی که ممکن است برای خیلی از کابران مطرح شود این است که آیا شخص می تواند قبل از فوتش ورثه آینده خود را از ارث محروم کند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که براساس قانون هیچ کس نمی تواند مانع ارث بری وراث شود و در صورتی که شخصی بخواهد از ارث بری وراث خود ممانعت نماید یا می بایست از طریق وصیت تا یک سوم سبب کاهش میزان ارث ورثه شود یا اینکه از طریق صلح و هبه قبل از فوت نسبت به انتقال اموالش اقدام نماید.

اقسام روش های تقسیم ارث

تقسیم ارث مابین وراث ممکن است به دو روش ذیل صورت گیرد:

1. تقسیم ارث با توافق میان وراث:

در صورتی که بین وراث توافقی در خصوص تقسیم ارث براساس سهم الارث قانونی وجود داشته باشد میان آنها توافق نامه ای منعقد می شود و براساس این توافق نامه که به امضای وراث رسیده است سهم هریک از آنها تعیین و پرداخت خواهد شد.

       2. عدم توافق و همکاری  میان وراث در تقسیم ارث:

با وجود آنکه بعد از فوت فرد اموال و دارایی های باقی مانده به صورت قهری و اجباری به وراث متوفی انتقال می یابد ، گاهی وراث قادر به تراضی و توافق بر سر نحوه تقسیم و مدیریت ارثیه نبوده و در این امر دچار اختلافاتی با یکدیگر می گردند لذا در این صورت برای اینکه تقسیم اموال بین وراث صورت بگیرد می بایست قبل از تقدیم دادخواست جهت تقسیم وراث نسبت به دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف اقدام نمایند و در  مرحله بعد در صورت لزوم نسبت به مهر و موم ترکه اقدام نمایند. به دلیل اینکه بین وراث در زمینه تقسیم اختلاف می باشد تحریر و تصفیه ترکه قبل از تقسیم نیز نیاز است، مراد از تحریر ترکه نوشتن صورت اموال و دیون متوفی می باشد که با پرداخت دیون وی تصفیه ترکه حاصل می شود. 
پس از طی کردن مراحل فوق الذکر نوبت به  طرح دعوای تقسیم ترکه و تقاضای صدور حکم به تقسیم ترکه می باشد. تقسیم ترکه به معنای مشخص نمودن میزان سهم دقیق هر فرد از ارثیه است که هریک از وراث یا چنانچه متوفی اقدام به تعیین وصی نموده باشد می توانند تقاضای این امر را از محاکم قضایی بنمایند. پس از ثبت دادخواست تقسیم ترکه توسط هرکدام از وراثی که خواهان سهم الارث خود هستند، همه ورثه به دادگاه دعوت و به موضوع رسیدگی می شود. اگر چنانچه مال قابل تقسیم باشد سهم هریک از ورثه توسط دادگاه تعیین می شود، در غیر این صورت اموال متوفی به مزایده گذاشته می شود و پس از فروش، سهم هر یک از ورثه  که در صندوق دادگستری می باشد بنا به حق السهم به آنان داده می شود. تقسیم مال در مواردی صورت می گیرد که مالیت مال از بین نرود. دادگاه در خصوص ارزش مال و ارزیابی آن از کارشناسان خبره در این خصوص استفاده می کند. در حکم صادره از مرجع صالح سهم الارث هریک از وراث به طور دقیق و معین ذکر می گردد و پس از آن هر یک از وراث می تواند با پرداخت مالیات بر ارث، بدون نیاز به کسب اجازه از سایرین اقدام به فروش سهم خود نماید.
سوالات متداول ارث

   1- آیا پدر می تواند فرزند خود را از ارث محروم کند؟

براساس قانون هیچکس نمی تواند برای پس از فوت خود احدی از ورثه یا تمام وراث را از ارث محروم کند و اگر کسی بخواهد نصاب بیشتری را به یکی از فرزندانش بدهد و یا اینکه مانع از ارث بری وراث شود می بایست در زمان حیاتش تحت عنوان وصیت تا یک سوم اموالش را صلح و یا هبه نماید.

   2- آیا زن نکاح موقت که در بیان عامه از آن تحت عنوان زن صیغه ای یاد می شود ارث می برد؟

براساس قانون و شرع برای اینکه زوجه بتواند ارث ببرد می بایست در نکاح دائم باشد لذا در صورت نکاح موقت از ارث سهمی نمی برد.

   3- آیا فرزند ناشی از ازدواج موقت از پدر ارث می برد؟

فرزند ناشی از ازدواج موقت یا صیغه ای ولدالزنا نمی باشد که به زوج نسبت داده نشود لذا چنین فرزندی مانند فرزندان نکاح دائم از پدر خود ارث می برد.

   4- آیا فوت یکی از وراث قبل از تقسیم ارث مانع از ارث بری می باشد؟ 

فوت ورثه بعد از مورث مانع از ارث بری نمی باشد لذا در این صورت ورثه او به عنوان جانشین او قرار می گیرند و آنچه مانع از ارث بردن اشخاص است فوت مقدم می باشد به طور مثال در صورتی که فرزندی قبل از پدرش فوت کند در این صورت همسر و فرزندان او از ارث پدر شوهر محروم می شوند مگر اینکه شخص فوت شده تنها فرزند خانواده باشد.

سخن پایانی
اختلاف در خصوص تقسیم ارث مابین وراث امری طبیعی و رایج بوده که با مداخله مرجع قضایی این اختلاف ختم خواهد شد اما برای اینکه وراث بتوانند در زمان خود صرفه جویی نموده و در بازده زمانی کوتاه و بدون حضور در محاکم به حق خود نائل شوند ناگزیر نیازمند بهره گرفتن از دانش و تخصص وکلای این حوزه هستند، گروه وکلای متخصص داداپ در حوزه ارث و مسائل پیرامون آن علاوه بر دانش و تخصص کافی در زمینه چنین پرونده هایی دارای تجربه بالا و موفقیت قابل توجه در این زمینه می باشند.
در صورتی که نیازمند وکیل متخصص و متبحر در حوزه ارث می باشید با وکلای داداپ به صورت حضوری و غیر حضوری در ارتباط باشید.