آیا میزان خلوص یا ترکیب مواد مخدر با مواد دیگر در میزان مجازات موثر است؟

درخصوص مواد مخدر میزان و مقدار اهمیت دارد زیرا مجازات جرائم حوزه مواد مخدر بسته به اینکه چه میزان و وزنی داشته باشد متغیر می باشد. با توجه به اهمیت وزن ماده مخدر در میزان مجازات مرتکب، سوال این است که آیا خالص بودن ماده مخدر و عدم آمیختگی با ماده دیگر برای تعیین مجازات ملاک قرار می گیرد یا اینکه ملاک ماده کشف شده است و خلوص ملاک نیست؟ پاسخ به این سوال از دیدگاه های مختلف متفاوت می باشد و هر دسته برای دفاع از نظر خود دلایلی را مطرح نموده اند.

تاثیر خلوص مواد مخدر بر میزان مجازات

گاهاً مشاهده گردیده است قاچاقچیان مواد به دلایل مختلف از جمله کم کردن احتمال لو رفتن و گرفتار شدن در دام قانون،  اقدام به اضافه کردن ترکیباتی به ماده مخدر افیونی یا روانگردان نموده و از میزان خلوص آن به ناچار می کاهند تا در فرصت مناسب و عبور از شرایط خطرناک اقدام به خالص سازی و سپس فروش آن نمایند که از جمله این اقدامات؛ مخلوط کردن ماده مخدر تریاک با مواد خوراکی (لواشک و قره قروت و ....)، مخلوط کردن ماده روانگردان شیشه با وایتکس جهت مختل کردن حس بویایی سگ های موادیاب می باشد، که البته این شگردها همیشه کارساز نبوده و در اکثر قریب به اتفاق مواد توسط مامورین پلیس مبارزه با مواد مخدر شناسایی و اجناس آنها نیز کشف می گردد.

گذشته از اقدامات شایان تقدیر نیروهای مبارزه با مواد مخدر، آنچه در مقام قضاوت و تعیین مجازات برای عاملین ارتکاب جرم باید در نظر گرفته شده و به آن پاسخ داده شود اینکه آیا قانونگذار میزان مجازات را بر اساس اصل ماده مخدر تعیین کرده، یا دادگاه باید ناخالصی آن را هم توزین و نسبت به آن مجازاتی برابر با کیفر ماده مخدر ممنوعه در نظر بگیرد؟

 اینکه تاثیر خلوص و عدم ترکیب ماده مخدر با ماده دیگر در مجازات مرتکبین مواد مخدر به چه میزان است، باید گفت در این باره دو دیدگاه وجود دارد. برخی بر این عقیده اند که ترکیب ماده مخدر با ماده دیگر سبب خروج این ماده از مخدر بودن و کاهش مجازات مرتکب نشده و آنچه اهمیت دارد میزان ماده ای است که کشف شده ولو اینکه با ماده دیگری مخلوط و ترکیب شده باشد این گروه برای اثبات مدعای خود به موارد ذیل اشاره می کنند:

• بررسی در خصوص تعیین خلوص مواد مخدر سبب طولانی شدن روند رسیدگی در خصوص چنین پرونده هایی شده و از سوی مرتکب چنین جرمی برخلاف مصلحت عمومی به اشد مجازات محکوم نمی شود.
• عدم بیان متقن در این خصوص حاکی از عدم تاثیر خلوص بر میزان مجازات مرتکب بوده و همچنین  براساس تصويب‌نامه مورخ 2/5/1385 هيأت وزيران ،جايي كه در مواد مكشوفه ميزان كوكائين بيش از يك در هزار باشد در حكم كوكائين خالص مي‌باشد و يا جايي كه استحصالات ناشي از ترياك حاوي حداقل 20 درصد مرفين باشند در حكم مرفين مي‌باشند.
•  پاسخ دبیر کمیسون حقوقی قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام به استسفاریه، در مورخ 1381/05/28 :« هروئین و سایر مواد مخدر در این قانون ولو آنکه مخلوط با مواد دیگری باشد از نظر مجازات خالص محسوب می شود» .

آیا مرجع قضایی در هر مورد باید میزان خالص ماده مخدر را تعیین نماید؟

در مقابل دیدگاه فوق عده ای معتقدند که خلوص مواد مخدر در میزان مجازات موثر بوده و اگر ماده مخدر با ماده دیگری ترکیب یا مخلوط شده باشد فقط میزان خالص ماده مخدر ملاک تعیین مجازات است. مثلا اگر 100 گرم ماده مخدر تریاک کشف شود و 30 گرم آن ناخالصی باشد مرتکب به میزان 70 گرم مجازات خواهد شد. این گروه برای اثبات مدعای خود به موارد ذیل اشاره می کنند:

اولاً ؛ پاسخ دبیر کمیسون، یک مصوبه قانونی نیست و به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام نرسیده است لذا اثر قانونی بر آن با نبوده و برای مراجع قضایی لازم الاتباع نیست.

ثانیاً ؛ در بخش نامه مورخ 1386/06/31 قوه قضائیه تذکر داده شده است که اگر متهم مدعی مخلوط بودن آن با مواد خارجی ( موادی غیر از ماده مخدری که موضوع جرم است ) شود یا دلایل و قرائنی بر اختلاط مواد با مواد خارجی باشد، در این صورت به لحاظ ضرورت حفظ دما (خون و جان متهمین) میزان مواد خارجی مخلوط تعیین و از وزن مواد مخدر مکشوفه کسر و نسبت به باقیمانده رسیدگی و تعیین مجازات شود.

ثالثاً ؛ براساس آراء صادره از شعب دیوان عالی کشور، با توجه به موضوعیت داشتن میزان مواد مخدر در حکم صادره، ملاک تعیین مجازات مواد مخدر، مخدر بودن این مواد می باشد و "شامل مواد غیر مخدر و افزودنی نمی شود."

در همین راستا شعبه چهل و چهارم دیوان عالی کشور با بیان قاطع خویش این موضوع را مورد اشاره قرار داده در دادنامه شماره 9509980925800086 مورخ 1395/05/25 بیان می دارد:

نظر به اینکه مطابق تمامی مواد قانون اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر که قانون حاکم بر موضوع و مستند صدور آراء در زمینه جرائم مربوط به موادمخدر می باشد، "فقط میزان موادمخدر موثر در میزان مجازات بوده و چیز دیگر موضوع حکم مواد قانونی مذکور نیست" و در هیچ قانونی به اینکه مواد غیر مخدر مخلوط با ماده مخدره موضوع حکم قانون نیز مشمول حکم قانون گذار می باشند تصریح نگردیده و علی القاعده اطلاق نام هر یک از مواد مورد حکم دلالت برمورد حکم بودن مطلق ماده خالص دارد و ناخالصی های وارده در ماده مخدر را شامل نمی شود و با عنایت به اینکه دادگاه محترم صادرکننده حکم که مدعی شده اند تعیین درصد خلوص مواد، وجاهت قانونی ندارد مستند قانونی خود را اعلام نکرده اند "و پلیس نیز نه مرجع تفنین [تقنین] است نه مرجع تفسیر، تا به استناد مکاتبات و اعلانات و اوامر آن مرجع بتوان رأی صادر نمود". بنابراین، فرجامخواهی را وارد دانسته و رأی صادره را خلاف مقررات قانون تشخیص، مستند به بند 4 شق ب ماده 469 قانون آئین دادرسی کیفری دادنامه فرجامخواسته را نقض و پرونده را جهت رسیدگی به شعبه همعرض ارجاع می دهد تا پس از تعیین میزان دقیق ماده روان گردان خالص شیشه، موضوع اتهام محکوم علیه و بر مبنای مقادیر خالصه از این تخلیص مبادرت بصدور رأی نمایند. این رای قطعی است.

سخن پایانی

در خصوص تاثیر خلوص مواد مخدر بر میزان مجازات مرتکب، دو دیدگاه موافق و مخالف وجود دارد، به نظر می رسد که دیدگاه موافقان تاثیر خلوص مواد مخدر عادلانه تر و مستحکم تر باشد به این معنا که در صورت مخلوط یا ترکیب شدن ماده مخدر با ماده دیگر، میزان ماده مخدر خالص ملاک تعیین مجازات می باشد، مجموعه داداَپ با بهره گیری از وکلای مجرب و متخصص در زمینه مواد مخدر آماده ارائه خدمات مختلف به کاربران می باشد.