قوانین مالیات بر ارث و اموال معافیت مالیات بر ارث

مالیات بر ارث چیست؟

مالیات یک هزینه مالی اجباری یا نوعی خراج است که توسط یک سازمان دولتی به منظور تأمین هزینه‌های مختلف عمومی یا هزینه‌های دولت، به مالیات دهنده (یک شخص حقیقی یا شخص حقوقی) تحمیل می‌شود. مالیات‌ها از مالیات‌های مستقیم یا غیرمستقیم تشکیل شده‌اند و ممکن است به صورت پول یا معادل کار آن پرداخت شود. یکی از انواع مالیات‌های مسقیم که دولت طبق مواد قانونی دریافت می‌کند مالیات بر ارث است. مالیات بر ارث به مالیاتی گفته می‌شود که به دارایی‌ها و مایملک باقی‌مانده از یک فرد فوت‌شده تعلق می‌گیرد و دو نوع است؛ یک نوع از مالیات بر ارث از وراث و هنگام واگذاری ارث دریافت می‌شود و نوع دیگر به‌طور مستقیم از تمامی اموال و ثروت‌های باقی‌مانده از فرد فوت‌شده اخذ می‌شود.

انواع مالیات بر ارث

مالیات بر ارث انواع مختلفی دارد که در ادامه به تفکیک به هر یک از آنان خواهیم پرداخت:

مالیات بر ارث ملک (خانه مسکونی، زمین، مغازه و موارد مشابه):

مالیات بر ارث ملک مسکونی، مالیاتی است که دولت از حق انتقال آن ملک به وراث آنها پس از مرگ دریافت می‌کند. مالیات ‌بر ارث ملک براساس ارزش معاملاتی منطقه مسکونی محاسبه می‌‌شود که نرخ میزان مالیات آن به عواملی همچون تاریخ فوت، طبقه وراث بستگی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم. منظور از مالیات بر ارث ملک، انواع ملک، واحدهای مسکونی، خانه، ویلا، املاک زراعی، باغ، اراضی بایر است که برای آنها قوانین مشابه مالیات‌ بر ارث ملک جاری است و نرخ آن مطابق ارزش معاملاتی منطقه توسط اداره مالیات محاسبه می‌شود. شایان ذکر است که محاسبه دقیق نرخ مالیات بر ارث ملک به عوامل دیگری از قبیل تاریخ فوت و همچنین نسبت وراث با متوفی نیز بستگی دارد.

در قوانین مالیات بر ارث ملک، قانون و تبصره‌های زیادی وجود دارد که در صورت نداشتن آگاهی لازم و قدم گذاشتن در اینکار می‌تواند وراث را متحمل اتلاف وقت و پرداخت هزینه سنگین به دلیل مالیات اضافی کند. از این رو استفاده از مشاور مالیاتی و حقوقی متخصص نه تنها  شما را از مسیر سخت ادارات مرتبط رهایی می‌دهد بلکه می‌تواند، هزینه تمام شده شما وراث گرامی را در مالیات‌ بر ارث ملک به شدت کاهش دهد.

مالیات بر ارث خودرو و انواع وسایل نقلیه

مالیات بر ارث ماشین، مالیاتی است که دولت بر انواع وسایل نقلیه موتوری اعم از زمینی، هوایی، دریایی، ازحق انتقال آن وسیله موتوری از وراث آنها پس از مرگ دریافت می‌کند. نرخ مالیات‌ بر ارث ماشین و وسایل نقلیه اعم از داخلی و خارجی هر سال در اجرای تبصره (6) ماده 42 قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط سازمان متبوع اعلام می‌شود که از آن به عنوان بهای اعلامی سازمان مالیاتی کشور در اجرای قانون مالیات‌ بر ارث ماشین استفاده می‌شود. حال با توجه به افزایش روز افزون قیمت خودروها طی یکسال اخیر، مالیات‌ بر ارث ماشین نیز عملا افزایش چشم گیری پیدا کرده است. نحوه محاسبه میزان مالیات ‌بر ارث ماشین به عواملی همچون تاریخ فوت، طبقه وراث بستگی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم. بعنوان مثال برای خودرویی که سازمان امور مالیاتی ارزش آن را 200 میلیون تومان اعلام کند، برای وراث طبقه‌اول 4 میلیون تومان، برای وراث طبقه دوم 8 میلیون تومان و برای وراث طبقه سوم 16 میلیون مالیات ‌بر ارث ماشین محاسبه می‌شود.

مالیات بر ارث سهام سهم الشرکه و حق تقدم داخل بورس

پس از فوت شخص، وراث وی موظف به تهیه لیستی از اموال و دارایی‌های متوفی و تسلیم آن به اداره امور مالیاتی می‌شوند. (در خصوص این نوع اظهارنامه در تنظیم اظهارنامه حاوی کلیه اقلام ماترک متوفی به طور مفصل توضیح داده‌ایم). سهام (شرکت‌های سهامی) و سهم الشرکه متوفی و اوراق بهادار وی (مانند اوراق قرضه و اوراق مشارکت و ...) نیز در این لیست جای می‌گیرند. پس از فوت شخص و هنگام تقسیم سهام و اوراق بهادار متوفی بین ورثه وی، بر این نوع از اموال مالیات تعلق خواهد گرفت. مالیات بر ارث نسبت به سهام و سهم الشرکه طبق قانون مالیات‌های مستقیم ایران به دو دسته تقسیم شده است:

1. مالیات بر ارث نسبت به سهام غیر بورسی (منظور سهام شرکت‌های سهامی خاص و سهامی عام است که در بورس یا فرابورس حضور ندارند)
2. مالیات بر ارث نسبت به سهام بورسی

نرخ مالیات بر ارث سهام شرکت‌های بورسی (یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز از قبیل فرابورس) در بند دوم ماده ۱۷ قانون جدید مالیات‌های مستقیم، میزان ۱٫۵ برابر نرخ‌های ماده ۱۴۳ مکرر تعیین شده است؛ نرخ مذکور برای وراث طبقه اول برابر (۰٫۷۵%) ارزش سهام و برای وراث طبقه دوم و سوم به ترتیب (۱٫۵%) و (۳%) ارزش سهام است؛ نرخ گفته شده، در مورد سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام نیز صادق است.

مالیات بر ارث سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سود سهام

با تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم، سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سود آنها تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ ۳ درصد مالیات تعلق می‌گیرد.

مالیات بر ارث سهام، سهم الشرکه و حق تقدم خارج از بورس

بر اساس ماده 143 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌ها اعم از ایرانی و خارجی در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز، مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد (05%) ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد. همچنین براساس تبصره 1 ماده 143 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از هر نقل و انتقال سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام و سهم‌الشرکة شرکا در سایر شرکت‌ها، مالیات مقطوعی به میزان چهار درصد(4%) ارزش اسمی آنها وصول می‌شود.

مالیات بر ارث سایر اموال و دارایی‌ها

مالیات نسبت به اموال دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور فوت شده باشد، پس از کسر مالیات بر ارثی که از اموال و دارایی‌های فرد به دولت محل وقوع پرداخت می‌شود، به نرخ 10 درصد ارزش ماترک که ماخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع است، خواهد بود.

بیشتر بخوانید:انتقال سهام متوفی به وراث

بررسی قانون جدید مالیات بر ارث

اعمال قانون مالیات بر ارث در ایران به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد. در سال 1394 این قانون با اصلاحیه‌های فراوانی مواجه شده و شکل تازه‌ای به خود گرفت. در قانون جدیدایران، بر کلیه دارایی‌ها و مایملک باقی‌مانده از متوفی مالیاتی دریافت نمی‌شود و صرفاً وراث موظف‌اند از ارث دریافتی خود مالیات پرداخت کنند. میزان و نرخ مالیات بر ارث افراد نیز، بستگی به نسبت آن‌ها با فرد فوت‌شده دارد. این نسبت را در قانون با عنوان طبقه وراث می‌شناسند. قانون مالیات بر ارث ایران، وارثین را به سه طبقه تقسیم کرده است. طبقه اول وراثت شامل پدر، مادر، همسر، فرزند و نوه می‌شود. طبقه دوم ارث شامل پدربزرگ و اولیای او، مادربزرگ و اولیای او، خواهر، برادر، خواهرزاده و برادرزاده است. وراث طبقه سوم نیز شامل عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها است.

پیشنهاد داداپ به شما مشاوره با وکیل ملکی است

چه اموالی از پرداخت مالیات بر ارث معافند؟

• اموالی که برای سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای مذکور در ماده (۲) قانون مالیات‌ها مورد وقف یا نذر یا حبس واقع شود به شرط تأیید سازمان‌ها و نهادهای مذکور (بند ۳ ماده ۲۶)
• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه با بیمه‌گزار یا کارفرما از قبیل انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه قتل و مانند آنها حسب مورد که یکجا یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می‌شود (بند ۱ ماده ۲۶)
• اثاث البیت محل سکونت متوفی (بند ۴ ماده ۲۶)
• اموالی که جزو ماترک متوفی بوده و طبق قوانین یا احکام خاص، مالکیت آنها سلب یا به صورت بلاعوض در اختیار اشخاص موضوع ماده (۲) قانون مالیات‌ها قرار گیرد با تأیید اشخاص مزبور مشمول مالیات بر ارث قرار نمی‌گیرد (صدر ماده ۲۱)

کدام اموال از مالیات بر ارث معاف نیستند؟

طبق ماده 19 قانون مالیات‌های مستقیم، اموال مشمول مالیات بر ارث عبارتنداز:

کلیه ماترک متوفی واقع در ایران یا خارج از ایران اعم از منقول و غیرمنقول و مطالبات قابل وصول و حقوق مالی پس از کسر هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی. چنانچه وراث طبقه اول متوفی جهت انجام هزینه‌های ضروری از قبیل کفن و دفن و مراسم ترحیم نیاز به برداشت وجه نقد از حساب بانکی متوفی داشته باشند، بانک‌ها می‌توانند پس از احراز هویت کامل وراث حداکثر تا مبلغ 10.000.000ریال بطور علی‌الحساب بدون ارائه گواهی واریز مالیات بر ارث پرداخت کنند.

مالیات بر ارث را چطور پرداخت کنیم؟

وراث (منفرداً یا مجتمعاً) یا وکیل خانواده یا نماینده یا قیم وراث با توجه به موقعیت جغرافیایی(آخرین اقامتگاه قانونی متوفی) به اداره امور مالیاتی مربوطه (مودیان محترم استانها، به اداره امور مالیاتی شهرستان مربوطه و مودیان محترم تهران،"با توجه به محدوده جغرافیایی") مراجعه نموده و با در دست داشتن مدارک لازم طبق درخواست خود (موضوع ماده26 یا ماده 34 ق.م.م) اقدام به تشکیل پرونده کنند.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث طبق قوانین ایران

بحث محاسبه مالیات بر ارث در ایران است. محاسبه نرخ مالیات ارث بسته به نوع ارث دریافتی و طبقه وراثت متفاوت است. به‌طورکلی وراث طبقه دوم، دو برابر وراث طبقه اول و وراث طبقه سوم، چهار برابر وراث طبقه اول باید مالیات بر ارث پرداخت کنند.

جدول محاسبه مالیات بر ارث