وکیل تسخیری

براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران همه شهروندان حق دارند که از وکیل استفاده نمایند. براساس اصل 35 قانون اساسی در همه دادگاه ها، طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی گرفتن وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. فلسفه حضور وکیل در محاکم احقاق حقوق اصحاب دعوا و قرار دادن پرونده ها در مسیر صحیح قانونی است. زیرا افرادی که با مقررات قانونی اشنایی ندارند با طرح شکایت و دعوی به شکل نا صحیح آن موجب اتلاف وقت دادگاه ها می شوند و اینجاست که حضور وکیل مثمرثمر خواهد بود. لذا هیچ کس نباید به دلیل اینکه توانایی مالی جهت اخذ وکیل را ندارد حقوقش مورد تضعیف قرار گیرد. به همین دلیل قانون گذار جهت جلوگیری از تضعیف حقوق شهروندان وکلای تسخیری را در اختیار آنان قرار داده است که در ادامه به تعریف و شرایط بهره مندی از این وکلا می پردازیم.

وکیل تسخیری چیست؟ 

عامه مردم و حتی دانش آموختگان حقوقی میان دو واژه تسخیری و معاضدتی تفاوت قائل نمی شوند در حالی که حوزه فعالیت این دو وکیل با یکدیگر متفاوت می باشد. در واقع وکیل تسخیری وکیلی است که جهت دفاع از افرادی که توانایی دفاع از خود را نداشته و یا توانایی مالی لازم جهت اخذ وکیل را نداشته باشند در امور کیفری انجام وظیفه می نمایند. براساس قانون آیین دادرسی کیفری در بعضی جرایم می بایست به صورت الزامی وکیل تسخیری از سوی دادگاه تعیین گردد. البته این بدین معنا نمی باشد که در سایر موارد غیر لازم نتوان وکیل تسخیری تعیین نمود. لازم به ذکر است که متهم و شاکی هر دو می توانند از وکیل تسخیری استفاده نمایند.

چگونه وکیل تسخیری بگیریم؟ 

برای اینکه متهم بتواند وکیل تسخیری بگیرد می بایست:

1.  جرم او دارای مجازات قصاص نفس، اعدام، رجم و حبس ابد باشد و وکیل کیفری معرفی ننماید.
2. توانایی مالی برای گرفتن وکیل نداشته باشد و مجازات او مشمول مجازات های قسمت اول نباشد.
3. در صورتی که شاکی نیز بخواهد وکیل تسخیری اخذ کند می بایست وکیل معرفی نکند و اعسار او برای دادگاه احراز شود.

هزینه یا حق الوکاله وکیل تسخیری 

در خصوص هزینه وکیل تسخیری می بایست به این نکته اشاره کرد که متهم و شاکی تکلیفی در خصوص پرداخت هزینه نداشته و دادگاه مبلغی را که می بایست از تعرفه بیشتر نباشد تعیین کرده و آن را از محل اعتبارات قوه قضاییه پرداخت نماید.

برای مشاوره و انتخاب بهترین وکلا از سراسر ایران روی لینک رو به رو کلیک کنید: انتخاب وکیل آنلاین

حدود اختیارات وکیل تسخیری کدامند؟ 

براساس رأی وحدت رویه تعیین وکیل تسخیری بنا به تقاضای متهم برای دفاع از اتهام به طور کلی است و انحصار به مرحله بدوی ندارد مادامی که عنوان وکالت از وکیل سلب نگردیده می تواند در مراحل دیگر نیز به وظایف وکالتی خود رفتار نماید. بنابراین وکیل تسخیری در مرحله تجدید نظر و اعاده دادرسی نیز می تواند مداخله نماید.

موارد تعیین وکیل تسخیری در محاکم  

وکیل تسخیری می تواند در مرحله دادسرا و همچنین دادگاه وارد شده و در خصوص پرونده هایی که به او محول می شود فعالیت نماید.

تعیین وکیل تسخیری در مرحله تحقیقات مقدماتی دادسرا   

براساس ماده 190 آیین دادرسی کیفری متهم می تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی یک نفر وکیل پایه یک دادگستری را همراه خود داشته باشد. براساس تبصره 2 همین ماده در جرایم سنگین که مجازات آن ها سلب حیات یا حبس ابد است اگر متهم وکیل معرفی نکند بازپرس برای او وکیل تسخیری انتخاب می کند. همانطور که در قسمت بالا اشاره شد در جرایم سنگین که قانون آیین دادرسی آنها را احصا کرده است تعیین وکیل تسخیری الزامی می باشد.

تعیین وکیل تسخیری در دادگاه ها  

استفاده از خدمات وکیل تسخیری فقط مربوط به مرحله دادسرا نبوده و متهم می تواند در مرحله دادگاه نیز از وکیل تسخیری استفاده نماید. براساس ماده 347 قانون آیین دادرسی کیفری متهم می تواند از دادگاه تقاضا کند که برای او وکیل تعیین شود. در این صورت دادگاه وضعیت مالی متهم را مورد بررسی قرار داده و در صورت اعسار متهم برای او وکیل تعیین می نماید. نکته حائز اهمیت این است که در این حالت دادگاه ملزم به تعیین وکیل تسخیری برای متهم نمی باشد بلکه می بایست تقاضایی از سوی متهم صورت گرفته و دادگاه براساس تقاضا و بررسی احصار متهم تصمیم می گیرد. اما در خصوص جرایم مهم ماده 348 بیان داشته است که در مورد این جرایم که مجازات آنها سلب حیات، حبس ابد، قطع عضو، نصف دیه کامل یا بیشتر است در مرحله دادگاه اگر متهم در اولین جلسه رسیدگی وکیل معرفی نکند و یا وکیل او بدون عذر موجه در دادگاه حاضر نشود تعیین وکیل تسخیری توسط دادگاه الزامی می باشد. فلسفه تعیین وکیل تسخیری در جرایم مهم جلوگیری از ضایع شدن حق متهم می باشد.

تعیین وکیل تسخیری در دادسرا و دادگاه اطفال و نوجوانان   

در دادگاه و دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان نیز از وکلای تسخیری برای متهمین استفاده می گردد. براساس ماده 415 قانون آیین دادرسی کیفری در جرایمی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است یا جرایمی که مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل است و در جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر دادسرا و یا دادگاه اطفال و نوجوانان به ولی یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ می نماید که برای او وکیل تعیین کند در صورت عدم تعیین وکیل عدم حضور وکیل بدون اعلام عذر موجه در مرجع قضایی برای متهم وکیل تعیین می شود. نکته حائز اهمیت در این قسمت این است که، اگر ولی یا سرپرست برای طفل وکیل تعیین نکند یا وکیل بدون عذر موجه حاضر نشود مرجع قضایی برای او وکیل تعیین می نماید که این وکیل، وکیل تسخیری قلمداد می شود.

تعیین وکیل تسخیری در صورت جنون متهم  

در صورتی که متهم قبل از صدور حکم قطعی دچار جرم شود تعقیب متوقف خواهد شد مگر در خصوص جرایم حق الناسی که شرایط اثبات آن به نحوی باشد که حتی اگر فرد سالم بود نمی توانست از خود رفع اتهام کند. در این صورت به قیم، ولی یا سرپرست قانونی مجنون اعلام می شود که ظرف 5 روز برای او وکیل معرفی کنند و در صورت عدم معرفی توسط آنها بدون توجه نوع جرم و میزان مجازات وکیل تسخیری تعیین می گردد.

نحوه استفاده از خدمات وکالت تسخیری چیست؟ 

استفاده از وکیل تسخیری به عنوان یک وکیل رایگان از جمله مطالبی است که افراد کمتر به آن توجه کرده و از آن آگاهی ندارند. برای اینکه شخصی بتواند از وکیل تسخیری استفاده نماید می بایست در خصوص جرایم سنگین از دادگاه تقاضا نماید برای او وکیل تعیین نماید و در خصوص جرایم دیگر نیز می بایست دادخواست اعسار خود را ضمیمه پرونده نماید و این اعسار توسط دادگاه و شهود به اثبات برسد. از سوی دیگر در صورتی می توان از وکلای تسخیری استفاده نمود که پرونده قابل دفاع باشد یعنی پرونده ای که  دارای اساس و پایه بوده و نتیجه ای در بر داشته باشد.

آیا حق داشتن وکیل تسخیری فقط برای متهم است؟ 

پاسخ به این سوال منفی می باشد زیرا همانطور که قبلا نیز اشاره شد استفاده از وکیل تسخیری برای شاکی نیز امکان پذیر می باشد. ماده 347 قانون آیین دادرسی کیفری در این خصوص بیان می کند که اگر دادگاه حضور وکیل را برای شخص بزه دیده ضروری بداند و شخص بزه دیده توانایی مالی نداشته باشد برای او وکیل تسخیری تعیین می شود. نکته قابل توجه در اینجا این است که بر خلاف متهم که در جرایم مهم تعیین وکیل تسخیری برای او الزامی بود در خصوص شاکی این الزام وجود ندارد و دادگاه می تواند در صورت بررسی شرایط مالی شاکی و الزام به حضور وکیل برای او برای شاکی وکیل تسخیری تعیین کند.

سوالات متداول در مورد وکیل تسخیری 

• آیا استفاده از خدمات وکیل تسخیری هزینه ای دارد؟
• خیر. در این خصوص از محل اعتبارات قوه قضاییه حق الزحمه پرداخت می شود.
• آیا هر فردی می تواند از وکیل تسخیری استفاده نماید؟
• خیر. جهت دریافت خدمت وکالت تسخیری قانون به مجازات های خاصی اشاره نموده و همچنین از شرایط دیگر اخذ وکیل تسخیری اثبات اعسار می باشد.