واخواهی روشی است که براساس آن می توان نسبت به آرای دادگاه اعتراض کرد. در واقع در صورتی که حکم به صورت غیابی صادر شود این حق برای طرفی که در جلسات رسیدگی حضور نداشته ایجاد می شود که او بتواند نسبت به رای اعتراض کند. عدم حضور فرد به معنای این است که در جلسات رسیدگی حضور نداشته و وکیل او نیز حضور به عمل نیامده و لایحه نیز ارسال نکرده باشد. در ادامه به تعریف دقیق واخواهی و چگونگی استفاده از آن و همچنین تفاوت واخواهی با تجدید نظر خواهی می پردازیم.
واخواهی چیست؟
واخواهی در لغت به معنای اعتراض کردن می باشد و در واقع روشی است که در خصوص اعتراض به احکام غیابی صورت می گیرد. واخواهی به این جهت مورد توجه قرار گرفته است که مانع از تضییع حقوق افرادی گردد که به دلایل مختلف در جلسات رسیدگی حاضر نمی شود. در آیین دادرسی مدنی و کیفری به بحث حکم غیابی و واخواهی از آن پرداخته شده است. قبل از ورود به تعریف واخواهی بهتر است که با حکم غیابی آشنا شویم به دلیل اینکه واخواهی فقط در خصوص احکام غیابی امکان پذیر می باشد.
در قانون آیین دادرسی مدنی حکم غیابی تعریف شده است. ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد که حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده و یا وکیل یا قائم مقام و یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد. بنابراین، فردی که حکم غیابی علیه او صادر شود می تواند براساس مهلت مقرر قانونی واخواهی نماید. براساس ماده 406 آیین دادرسی کیفری در تمام جرایم به استثنا جرایمی که جنبه حق اللهی دارند هرگاه متهم یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه نفرستاده باشد دادگاه پس از رسیدگی رای غیابی صادر می کند.
هرگاه متهم در جلسه رسیدگی حاضر و در فاصله تنفس یا هنگام دادرسی بدون عذرموجه غایب شود دادگاه رسیدگی را ادامه می دهد در این صورت حکمی که صادر می شود حضوری است. بدر آیین دادرسی مدنی واخواهی تعریف شده است براساس ماده 305 آیین دادرسی مدنی محکوم علیه غایب حق دارد به حکم غیابی اعتراض نماید و این اعتراض واخواهی نامیده می شود. بنابراین، نکته مورد توجه در اینجا این است که واخواهی در خصوص حکم غیابی است و در احکام حضوری معنا ندارد. دادخواست واخواهی در دادگاه صادر کننده حکم غیابی قابل رسیدگی هست.بنابراین در صورتی که رای حضوری باشد اما قاضی آن را غیابی توصیف کند رای قابلیت واخواهی ندارد. و بالعکس اگر رای غیابی باشد اما دادگاه آن را حضوری توصیف کند رای قابل واخواهی هست.
چند نکته:
- درخواست واخواهی از دادگاهی صورت می گیرد که رای غیابی را صادر نموده است.
- واخواهی دارای اثر انتقالی می باشد به این معنا که پرونده با تمام اوصافش در مرحله بعد مورد رسیدگی قرار می گیرد.
- واخواهی دارای اثر تعلیقی می باشد به این معنا که تا زمانی که مهلت واخواهی منقضی نشود اجرای حکم ممنوع است.
هزینه تنظیم لایحه اینترنتی توسط وکیل
واخواهی چگونه انجام می شود؟
برای اینکه محکم علیه غایب بتواند نسبت به حکم غیابی اعتراض کند می بایست اعتراض خود را در قالب دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده حکم غیابی تحویل دهد. در صورتی که تنظیم دادخواست براساس قانون آیین دادرسی مدنی ناقص باشد مدیر دفتر دادگاه اخطار رفع نقص صادر می کند و اگر دادخواست دارای تمام شرایط شکلی باشد مدیر دفتر دادگاه براساس دادخواست تنظیم شده وقت رسیدگی را تعیین نموده و به طرفین دعوا ابلاغ می کند .نکته حائز اهمیت در اینجا این است که چنان چه دادخواست واخواهی براساس نظر دادگاه در پرونده مثمر ثمر نباشد دادگاه می تواند بدون اینکه وقت رسیدگی تعیین کند به دادخواست واخواهی ترتیب اثر نداده و حکم غیابی را تایید نماید.
انواع واخواهی
واخواهی در امور کیفری و حقوقی قابل اعمال می باشد و تفاوت آنها در این است که در اموری که جنبه حق اللهی دارند واخواهی کیفری امکان پذیر نمی باشد همچنین در امور حقوقی واخواهی متضمن چرداخت هزینه دادرسی می باشد در حالی که در امور کیفری نیاز به پرداخت هزینه نیست اما به لحاظ مهلت و شرایط هردو مشابه می باشند.
شرایط واخواهی
در شرایط اقامه دعوای واخواهی همانطور که بیان نمودیم برای اینکه فردی بتواند نسبت به حکم غیابی اعتراض نماید می بایست درخواست خود را در قالب دادخواست واخواهی تنظیم نماید و این دادخواست می بایست دارای شرایط ذیل باشد:
- دادخواست واخواهی باید متضمن نام و اقامتگاه واخواه و نام و اقامتگاه واخوانده باشد. در اینجا واخواه همان خوانده دعوای بدوی می باشد که حکم غیابی علیه او صادر شده است.
- دادخواست واخواهی می بایست به دفتر دادگاه صادر کننده حکم غیابی تحویل داده شود.
- دادخواست واخواهی می بایست در مهلت مقرر قانونی تحویل داده شود مگر در موارد استثنایی.
- از آنجا که واخواهی در قالب دادخواست می بایست تقدیم گردد متضمن پرداخت هزینه دادرسی می باشد. در امور کیفری به دلیل سکوت قانون به نظر می رسد که نیاز به پرداخت هزینه نیست.
- در واخواهی ادعای جدید از سوی خواهان قابل پذیرش نیست زیرا واخواهی فرصتی برای خوانده در مقام دفاع می باشد.
- اگر دادنامه ابلاغ واقعی شده باشد حکم غیابی به صورت عادی اجرا می شود اما اگر ابلاغ واقعی نشده باشد اجرای حکم منوط به معرفی ضامن یا اخذ تامین از محکوم له است.
مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری در داداپ
واخواهی از حکم غیابی چه آثاری دارد؟
واخواهی از حکم غیابی دارای آثار مهمی می باشد که در ادامه به چند مورد از آن ها خواهیم پرداخت:
- واخواهی کلی است به این معنا که واخواهی شامل همه احکام غیابی می شود. خواه جرم سنگین باشد یا سبک. البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که در خصوص جرایم حق الله واخواهی ممکن نمی باشد.
- واخواهی اثر انتقالی ندارد به این معنا که رسیدگی توسط همان دادگاه انجام می شود و مرجع بالاتر یا هم عرض وارد پرونده نمی شود.
- واخواهی براساس ماده 40 آیین دادرسی کیفری و 306 آیین دادرسی مدنی دارای مهلت می باشد و در خارج از این مهلت دادخواست از سوی دادگاه پذیرفته نخواهد شد مگر وجود عذر موجه.
- واخواهی حقی است برای محکوم علیه غایب به این معنا که این حق برای شاکی یا خواهان صادر نمی شود زیرا رای صادره نسبت به آن ها حضوری می باشد.
- واخواهی حقی جدای از تجدید نظر خواهی می باشد به این معنا که واخواهی مانع از تجدید نظر خواهی نمی شود.
- واخواهی باعث تشدید مجازات رای غیابی نمی شود.
- واخواهی اثر بازدارنده و تعلیقی دارد به این معنا که مانع از اجرای حکم غیابی می شود.
- واخواهی می تواند باعث تغییر حکم غیابی شود.
- واخواهی مانعی برای صدور قرار کیفری ایجاد نمی کند.
- واخواهی از آرای کیفری بر خلاف آرای حقوقی هزینه دادرسی ندارد.
مهلت واخواهی از احکام دادگاه چقدر است؟
براساس ماده ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی و همچنین ماده 406 آیین دادرسی کیفری مهلت واخواهی از احکام غیابی برای کسانی که مقیم کشورند 20 روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند 2 ماه از تاریخ ابلاغ واقعی خواهد بود. مگر اینکه معترض به حکم ثابت نماید عدم اقدام به واخواهی در این مدت به دلیل عذر موجه بوده است در این صورت می بایست دلایل موجه بودن عذر خود را ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده رای اعلام نماید. اگر دادگاه ادعا را موجه تشخیص داد قرار قبول دادخواست واخواهی صادر و اجرای حکم نیز متوقف می شود. چنانچه ابلاغ واقعی به شخص محکوم علیه میسر نباشد و ابلاغ قانونی به عمل آید آن ابلاغ معتبر بوده و حکم غیابی پس از انقضاء مهلت قانونی و قطعی شدن به اجرا گذارده خواهد شد. در صورتی که حکم ابلاغ واقعی نشده باشد و محکوم علیه مدعی عدم اطلاع از مفاد رای باشد می تواند دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده حکم غیابی تقدیم دارد.
بیشتر بخوانید: حبس تعزیری چیست؟
مقایسه واخواهی با تجدید نظرخواهی
تجدید نظر خواهی درخواستی است که بصورت رسمی از دادگاه بالاتر جهت رسیدگی مجدد صورت می گیرد. در واقع اعتراض به رای صادره از دادگاه نخستین و درخواست رسیدگی مجدد از دادگاه تجدید نظر را تجدیدنظر خواهی می گویند. از اینجا می توان به این نکته اشاره کرد که بر خلاف واخواهی که از دادگاه صادر کننده حکم در خواست می گردد تجدید نظر خواهی از دادگاه بالاتر درخواست می شود. تفاوت دیگر تجدید نظر خواهی با واخواهی در این است که واخواهی صرفا یک اعتراض می باشد در حالی که تجدید نظر خواهی درخواست رسیدگی مجدد از تمام یا بخشی از دعوا از دادگاه بالاتر می باشد.
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری