وصیت یا همان عهد و پیمان است که در اصطلاح عملی می باشد که براساس آن فردی برای اداره یا تسلط بر اموالش وصی یا موصی له تعیین می کند. در واقع وصیت نامه یک سند محسوب می شود. وصیت به دو نوع عهدی و تملیکی می باشد و به لحاظ شیوه نگارش براساس ماده 276 قانون امور حسبی وصیت نامه به سه نوع خودنوشت، رسمی و سری تقسیم می شود، مراد از وصیت نامه رسمی، وصیت نامه ای می باشد که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود نحوه تنظیم وصیت نامه رسمی به این صورت است که در دفتر اسناد و با امضای موصی به ثبت رسیده و نسخه از آن در دفتر اسناد به امانت گذاشته می شود ، در ادامه این مقاله به صورت مفصل به مبحث وصیت نامه و انواع آن می پردازیم:
وصیت نامه چیست؟
وصیت نامه سندی است که به وسیله آن فرد نسبت به امور شخصی، شرعی و مالی خود پس از مرگ تعیین تکلیف می کند. تنظیم وصیت نامه دارای اصولی می باشد که وصیت کننده نباید از آنها غافل باشد.وصیت به دو نوع عهدی و تملیکی تقسیم می شود
وصیت تملیکی: وصیت تملیکی عبارت است از: اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال اعم از منقول یا غیرمنقول خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند.وصیت تملیکی عقد بوده و بعد از ایجاب موصی نیاز به قبول موصی له دارد.
وصیت عهدی: وصیت عهدی عبارت است از :اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور می‌نماید. وصیت عهدی نوعی تملک بوده و ایقاع می باشد که معلق به فوت وصی است .
نکته:وصیت نامه شرعی می بایست نزد علمای دینی تنطیم شود.
انواع وصیت نامه قانونی
وصیت نامه قانونی یا همان وصیت محضری یعنی ، وصیت نامه ای که دارای ارزش و اعتبار بوده و در قانون مورد قبول واقع شده است، شامل سه قسم خودنوشت، رسمی و سری می باشد که در ادامه به توضیح هریک می پردازیم.
وصیت نامه خودنوشت:
در قانون امور حسبی وصیت نامه خود نوشت به این صورت تعریف شده است که وصیت نامه ای می باشد که به خط و امضای موصی (وصیت کننده) بوده و دارای تاریخ از قبیل سال،ماه و روز می باشد.با توجه به اینکه این نوع از وصیت نامه سند عادی می باشد می تواند توسط ذی نفعان مورد تردید واقع شود و این موصی له است که باید اصالت سند را به اثبات برساند.
وصیت نامه رسمی:
همانطور که از نام این نوع از وصیت مشخص می باشد این نوع وصیت نامه در دفاتر اسناد رسمی و توسط مامورین رسمی به ثبت می رسد به همین دلیل مورد تردید واقع نمی شود. تنظیم وصیت نامه در دفاتر اسناد تشریفات خاصی ندارد و به مانند تنظیم سایر اسناد رسمی می باشد.
وصیت نامه سری:
این نوع از وصیت نامه ،وصیتی است که توسط موصی امضاء و مهر می شود و در ادارات ثبت محل اقامت او، یا محل دیگری که در آیین‌نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذارده می شود.این نوع از وصیت نامه ترکیبی از وصیت نامه خودنوشت و رسمی می باشد و درآن نیاز نیست که حتما به خط موصی باشد بلکه امضا کردن موصی کفایت می کند.
نکته: بی‌سوادان از تنظیم وصیت نامه سری ممنوع هستند.
نکته: شخصی که توانایی تکلم ندارد نمی تواند وصیت نامه سری را به خط دیگری تنطیم کند و خود می بایست نسبت به تنطیم آن اقدام کند.
برای تنظیم دادخواست و یا شکایت نامه میتوانید از بهترین وکلا ما در اپلیکیشن داداپ مشاوره حقوقی دریافت کنید
ویژگی های وصیت نامه
استفاده از وصیت نامه توسط اشخاص به دلایل مختلف صورت می گیرد و کمتر کسی هست که با آن ناآشنا باشد.وصیت نامه تنطسمی باید دارای ویژگی هایی باشد که مورد قبول قانونی قرار گیرد ازجمله اینکه -تنظیم کننده وصیت می بایست عاقل،بالغ ،رشید و مختار باشد.
- وصیت نامه می بایست مربوط به انسان سالم باشد به این معنا که وصیت نامه خودکشی کننده نباشد.
- موضوع وصیت می بایست از امور جایز و مشروع باشد ،وصیت به امور خلاف و غیرشرعی مقبول نیست.
- وصیت کننده باید مالک مال مورد وصیت باشد نه اینکه به فضولی وصیت کند.
- اموال وصیت شده بیش از یک سوم کل ارث نباشد.
- وصیت کننده باید مسلمان باشد،وصیت کافر مقبول نیست.
- هزینه تنطیم وصیت نامه محضری یا رسمی مطابق تعرفه و برابر با تنظیم سایر اسناد رسمی است.
شرایط تنظیم وصیت نامه
برای اینکه وصیت نامه تنطیم کنیم و وصیت نامه قانونی دارا ارزش و اعتبار باشد نیاز هست که شرایطی در آن رعایت شود ازجمله اینکه موصی موقع تنظیم وصیت نامه اهلیت داشته باشد و همچنین مسلمان باشد،وصیت نامه رسمی در دفاتر اسناد تنظیم شود و وصیت نامه خودنوشت به امضا و خط موصی باشد اما در خصوص وصیت نامه سری امضای موصی کفایت می کند.
مراحل تنطیم وصیت نامه قانونی در دفتر اسناد رسمی
وصیت¬نامه رسمی در دفتر اسناد رسمی نوشته می¬شود .این نوع از وصیت نامه به این صورت است که مفاد آن در سند مالکیت قید شده و خلاصه¬ا¬ی از آن به دفتر املاک فرستاده می‌شود. این خلاصه تنها زمانی در دفتر املاک ثبت می¬شود که وصیت کننده فوت کرده و فوت مورد تایید قرار گرفته باشد.براساس ماده ۲۷۷ قانون امور حسبی :نحوه¬ی تنظیم وصیت¬نامه رسمی یا محضری و اعتبار آن مانند اسناد تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی است. به همین دلیل مانند دیگر اسناد رسمی تنظیم می¬شود. در تنظیم این وصیت¬نامه، متقاضی علاوه بر ارائه¬ی مدارک هویتی باید مدارک مربوط به مالکیت مالی که قصد تملیک (واگذاری)آن را دارد نیز ارائه دهد.همچنین می بایست استعلام اداره ثبت در خصوص اموال غیرمنقول وصیت شده را نیز ضمیمه کند.بعد از تنطیم سند توسط سردفتر و امضای موصی ،یک نسخه از آن به موصی تحویل داده می شود و دونسخه دیگر در دفتر اسناد به امانت باقی می ماند.
شاهد در وصیت نامه قانونی
درخصوص وصیت نامه رسمی باید گفت که این نوع از وصیت نامه سند رسمی لازم الاجرا بوده و فقط می توان نسبت به آن جعل را مطرح کرد اما در خصوص وصیت نامه عادی وضع به گونه دیگر است و می تواند مرورد انکار و تردید وراث قرار گیرد و شهادت شهود می تواند در خصوص این نوع از وصیت نامه کارساز باشد و دادگاه جهت احراز صحت و اصالت این سند بیانات شهود را استماع می نماید.
البته علاوه براینکه شهود می توانند در اثبات اصالت سند مثمر ثمر باشند در مرحله تنطیم نیز نقش دارند به این معنا که موصی جهت تنطیم وصیت عادی امضای شهود را نیز ضمیمه کرده باشد.
داداپ انتخاب و مشاوره با وکیل خانواده را تسریع و تسهیل کرده است. کافی ست به اپلیکیشن ما مراجعه کرده و درخواست مشاوره خود را ثبت کنید
اثبات وصیت نامه قانونی
وصیت نامه قانونی شامل سه نوع خودنوشت،سری ورسمی می باشد و هر نوشته و سندی خارج از این سه مورد به عنوان وصیت نامه پذیرفته نمی شود.وصیت نامه تنطیم شده برای اینکه بار اثباتی داشته باشد باید کتنی تنظیم شود و به وصیت شفاهی نمی توان ترتیب اثر داد مگر اینکه شهود به آن اقرار کنند.
شرایط ابطال وصیت نامه قانونی توسط وراث
براساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی :وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر به اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم او نافذ است.مراد از ثلث در این ماده دارایی موصی در زمان فوت می باشد نه در زمان تنطیم وصیت. بنابراین از این ماده می توان دریافت که وصیت زیاده بر ثلث می تواند مورد ابطال ورثه باشد علاوه براین مورد اگر مواردذیل نیز باشد ابطال توسط وراث برقرار است:
- وصیت نامه رسمی جعلی باشد.
- موصی در اثر خودکشی فوت کرده باشد.
- موصی وارثی را از ارث محروم کرده باشد
- موصی فاقد شرایط مسئولیت و اهلیت باشد.
- موضوع وصیت غیرشرعی و قانونی باشد.
- موصی در خصوص وصیت نامه رسمی ،بیسواد باشد.
- امضا و خط موصی مورد انکار و تردید قرار گیرد.
اثرات حقوقی وصیت نامه بعد از فوت شخص
وصیت نامه درست است که قبل از فوت شخص تنطیم می شود اما اثرات آن مربوط به پس از فوت وصیت کننده می باشد و تا قبل از فوت موصی بر اموال خود مسلط بوده و اداره کننده است.وصیت نامه سبب تملیک یا تملک می شود به همین دلیل موصی نمی تواند از موصی له تقاضای مابه ازا کند.
میزان اعتبار وصیت نامه قانونی
موصی می تواند در طول مدت حیات خود از وصیت خود رجوع کند براساس ماده 839قانون مدنی:اگر موصی، وصیت‌نامه‌ای را برخلاف وصیت‌نامه اول تنظیم نماید، وصیت‌نامه دوم قابل اجرا خواهد بود.بنابراین ملاک اعتبار وصیت نامه آخرین اراده موصی می باشد.
نکته: اعتبار وصیت نامه اضطراری (مثل زمان جنگ) یک ماه پس از رفع حالت اضطرار است.
نکته: اعتبار وصیت نامه عادی خودنوشت در صورتی است که به امضا و خط موصی باشد.
نکته: میزان اعتبار وصیت نامه قانونی تا ثلث اموال موصی می باشد و زیاده برآن نیاز به موافقت وراث دارد.
بیشتر بخوانید: محاسبه مالیات بر ارث خودرو
مدارک لازم برای تنظیم وصیت نامه
برای تنظیم وصیت نامه رسمی و ثبت در دفاتر اسناد لازم است که موصی مدارک ذیل را با خود به همراه داشته باشد:
- مدارک هویتی شامل شناسنامه و کارت ملی
- سند مالکیت مال غیرمنقول
- استعلام اداره ثبت
سخن پایانی
وصیت نامه قانونی به سه شکل بیان شده تنطیم می شود و فقط در خودنوشت نیاز به خط موصی وجود دارد.در وصیت نامه امکان محروم کردن از ارث وجود ندارد و تملیک یا تملک برقرار می شود.
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری