به حکم قانون اشخاصی هستند که ممنوع المعالمه می باشند و مراد از ممنوع المعاملگی، ممنوعیت از انجام معامله توسط این اشخاص می باشد در صورتی که چنین اشخاصی به انجام معامله مبادرت نمایند معامله صورت گرفته نافذ نیست. درست است که قانونگذار در ماده212 قانون مدنی بیان داشته معامله صغیر و سفیه باطل است اما این بطلان حمل بر معنای عدم نفوذ می باشد و ماده 213 که از واژه نافذ نیست استفاده کرده است تایید کننده می باشد، البته در خصوص صغیر غیرممیز بطلان ارجح می باشد.محجورین، تاجر ورشکسته و محکومین دادگاه در دسته افراد ممنوع المعامله قرار می گیرند.
ممنوع المعامله کیست؟
همانطور که در مقدمه بیان کردیم اشخاصی هستند که به حکم قانون از انجام معاملات ممنوع می باشد و واژه ممنوعیت نیز به معنای منع و محرومیت از انجام معامله و اداره اموال می باشد.سایر امور حقوقی این اشخاص بلامانع است و دلیل ممنوعیت از انجام امور مالی جنبه حمایتی دارد.
اشخاص ممنوع المعامله به چند دسته تقسیم می شوند؟
اشخاص ممنوع المعامله به سه دسته تقسیم می شوند:
- محجورین:این دسته شامل غیربالغین یعنی دختران و پسرانی می باشد که به سن بلوغ شرعی نرسیده اند ،مجانین و سفیه یعنی فردی که عقل معاش ندارد هرچند بالغ و عاقل باشد.
- تاجر ورشکسته :براساس قانون تجارت تاجر شخصی است که شغل معمولی او انجام امور تجاری باشد.
- محکومین دادگاه ها :محکومین با متهمین دادگاه متفاوت می باشد و مراد وضعیت این اشخاص بعد از صدور حکم قطعی می باشد.
براساس اصل 22 قانون اساسی:حیثیت جان مال حقوق مسکن شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون لحاظ کند طبق توجه به این اصل,اصولا دارایی و اموال اشخاص مصون از تعرض است غیر از در مواردی که به حکم و دستور مراجع ذی صلاح قضایی فرد در دخالت کردن در اموال خود محروم وممنوع باشد.
ما در داداپ، انتخاب بهترین وکیل و مشاوره با وکلا پایه یک دادگستری را شما تسهیل کرده‌ایم.
دلایل قانونگذار برای ممنوع المعامله کردن
قانونگذار برای ممنوعیت از انجام معاملات توسط این سه دسته مصلحت اندیشی را مدنظر قرار داده است به این معنا که دلیل ممانعت انجام امور مالی توسط اشخاص دسته اول که محجورین می باشد رعایت مصلحت این اشخاص به واسطه نداشتن اهلیت، رضایت و نداشتن قوه تشخیص می باشد زیرا این اشخاص خودشان نمی توانند مصلحت خود را تشخیص دهند و این قانونگذار است که به رعایت غبطه و حمایت از این اشخاص توجه دارد. دسته دوم و سوم که شامل تجار ورشکسته و محجورین می باشند،قانونگذار دلیل اینکه این اشخاص را از انجام امور مالی شان باز داشته است جهت رعایت مصلحت و حمایت از جامعه (رعایت حقوق اشخاص ثالث) و حفظ نظم عمومی دانسته است ،برخلاف گروه اول که رعایت مصلحت خودشان بود.
نکته: اشخاص دسته سوم از سوی مراجع قضایی به سبب ارتکاب جرائم و یا بدهی یا ممنوعیت های قانونی دیگر بهطور کلی ممنوع المعامله و در مواردی برخی از اموال آنها توقیف میشوند و تا زمانی که از آنها رفع ممنوعیت نشود حق انجام معامله در خصوص املاک و دیگر دارایی هایشان به خصوص در دفاتر اسناد رسمی را نخواهند داشت.
وضعیت حقوقی معامله منعقد شده توسط افراد ممنوع المعامله محجور
براساس ماده 213 قانون مدنی:معامله محجورین نافذ نیست، از این ماده می توان اینگونه برداشت کرد که معاملات انجام شده توسط محجورین که شامل صغار،مجانین و سفیه می باشد غیرنافذ است به این معنا که در صورت رعایت مصلحت و اجازه ولی این اشخاص معاملات آنها نفوذ پیدا می کند.اما در خصوص صغیر غیر ممیز به دلیل اینکه هیچ قدرت تشخیص و تمییزی ندارد معامله انجام شده توسط او باطل می باشد.
وضعیت حقوقی معامله منعقد شده توسط افراد ممنوع المعامله ورشکسته
براساس ماده 418 قانون تجارت: تاجر ورشکسته از تاریخ صدور حکم از مداخله در تمام اموال خود حتی آنچه را که ممکن است در مدت ورشکستگی عاید او گردد ممنوع است. در کلیه اختیارات و حقوق مالی ورشکسته که استفاده از آن مؤثر در تأدیه دیون او باشد، مدیر تصفیه قائم مقام ورشکسته بوده و حق دارد به جای او از اختیارات و حقوق مزبور استفاده کند.
معاملات تاجر ورشکسته قبل از تاریخ توقف براساس ماده 424 قانون مدنی در صورتی که به قصد فرار از دین یا ضرر دیان بوده باشد قابل فسخ از سوی مدیر تصفیه یا طلبکاران می باشد.
در ماده 426 بیان شده است که در صورتی که تاجری در شرف ورشکستگی باشد و دست به انجام معامله صوری بزند چنین معامله ای باطل می باشد.
براساس ماده 423:در صورتی که تاجر ورشکسته بعد از تاریخ توقف تا صدور حکم ورشکستگی معاملات زیر را انجام دهد باطل است:
- معاملاتی که بلاعوض و مبتنی بر مسامحه است مثل صلح محاباتی
- پرداخت هرقرضی چه حال و چه مدت دار
- هر معامله که اموال تاجر را مقید کند مثل رهن
بیشتر بخوانید: وصول چک برگشتی
نحوه اطلاع از ممنوع المعامله بودن اشخاص
در صورتی که با اشخاصی معامله انجام می دهید و می خواهید مطلع شوید که طرف معامله ممنوع المعامله می باشد یا خیر؟می توانید از طریق دفاتر ثبت اسناد کشور و معاونت قضایی دادستانی کل کشور و ادارات ثبت اسناد و املاک نسبت به استعلام وضعیت طرف مقابل اطلاع کسب کنید.
حکم انعقاد معامله توسط شخص ممنوع المعامله چیست؟
معاملات انجام شده توسط اشخاص ممکن است با رعایت کامل تمام شرایط و جوانب صحیح باشد و یا اینکه غیرنافذ و یا باطل باشد.در خصوص انجام معامله توسط اشخاص ممنوع المعامله باید قائل به تفکیک شد به این صورت که در خصوص دسته اول که محجورین می باشند اصل بر عدم نفوذ معاملات انجام گرفته توسط این اشخاص است مگر انجام معامله توسط صغیر غیر ممیز،در خصوص معاملات دسته دوم که شامل تجار می باشذ بنابر اصل صحت معاملات عدم نفوذ حاکم بوده و این به معنای قابلیت فسخ این معاملات توسط طلبکاران می باشد اما در خصوص معاملاتی که به ضرر طلبکاران است بطلان حاکم است،در خصوص معاملات اشخاص دسته سوم نیز بنابر اصل 22 و 29 قانون اساسی و ماده 190 قانون مدنی ،معاملات صورت گرفته توسط این اشخاص چون به ضرر ثالث می باشد باطل می باشد.
سخن پایانی
اشخاص ممنوع المعامله فقط در خصوص اداره امور مالی خود اهلیت ندارند و اهلیت تمتع این اشخاص به قوت خود باقی است.در صورتی که قصد معامله دارید و در اهلیت طرف معامله خود شک دارید جهت جلوگیری از ضررهای احتمالی حتما از طریق ادارات ثبت و مراجع قضایی استعلام نمایید.
جهت دریافت مشاوره حقوقی آنلاین و یا حضوری می‌توانید به اپلیکیشن داداپ مراجعه کرده و با بهترین وکلا مشورت کنید
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری