بعد از طلاق، مسئله حضانت یعنی نگهداری و تربیت فرزندان از جمله مسائلی است که زن و مرد را در مقابل یکدیگر قرار می دهد به همین دلیل ممکن است باعث چالش بین آنها شود براساس قانون حضانت فرزند اعم از پسر و دختر تا 7 سالگی با مادر می باشد.البته ممکن است که در این خصوص بین زوجین توافقاتی صورت بگیرد و حضانت به پدر داده شود. با انتقال وظیفه حضانت به یکی از والدین، تعهدات و حقوق پدر یا مادری که حضانت بر عهده وی نیست، از او ساقط نمی شود. یکی از این حقوق، حق ملاقات فرزند می‌باشد طرفی که حضانت را برعهده دارد نمی تواند مانع ملاقات شود.
ملاقات با فرزند بعد از طلاق
طبق ماده 1174 قانون مدنی، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نیست ، حق ملاقات فرزند بعد از طلاق خود را دارد . تعیین زمان و مکان ملاقات و سیر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است. بنا به این ماده، هرکدام از والدین این حق را دارند که در فواصل معین با کودک خود ملاقات کنند و حتی فساد مادر یا پدر هم باعث نمی شود از ملاقات وی با فرزندش جلوگیری شود. در صورتی که میان پدر و مادر درباره مدت ملاقات و نحوه آن توافق شده باشد، طبق همان توافق عمل می شود. اما در هر صورت توافق نشدن، دادگاه در حکم خود مدت ملاقات وچگونگی آن را برای کسی که حق حضانت ندارد، معین می کند.
شرایط ملاقات فرزند بعد از طلاق
هر یک از والدین حق دارند که در فاصله زمانی معین، با کودک خود ملاقات کنند، معمولاً دادگاه‌ها با توجه به سن طفل و وابستگی‌های عاطفی، ساعات یا یک روز یا دو روز از آخر هفته را به این کار اختصاص می‌دهند و گفته می‌شود ملاقات بیش از این با شخصی که حضانت را به عهده ندارد، صحیح نیست چرا که باعث اختلال در حضانت و دوگانگی در تربیت کودک می‌شود. اما نمی‌توان به طور کلی پدر یا مادری را که حضانت به عهده او نیست، از ملاقات با فرزندش منع کرد چرا که این کار برخلاف قانون است با این حال اگر ملاقات با پدر یا مادری که حضانت به عهده او نیست واقعاً برای کودک خطرناک باشد و موجب وارد شدن ضرر به او شود، دادگاه می‌تواند فواصلی را که برای ملاقات تعیین می‌کند، طولانی‌تر باشد و مثلاً به جای هفته‌ای یک بار، ماهی یک بار یا هر چند ماه یک بار تعیین کند یا ملاقات با حضور اشخاص دیگری انجام بگیرد. البته زمانی که ملاقات با کودک، موجب ترس از به خطر افتادن جان او شود، و یا اینکه پدر یا مادر حالت خطرناک روانی داشته باشند، برای جلوگیری از صدمه به فرزند، می‌توان با حکم دادگاه مانع از دیدار یکی از والدین که دچار چنین مشکلی هستند، با فرزندشان شد. همچنین اگر طفل مایل به ملاقات با یکی از والدین خود نباشد، اجرای احکام با دستور دادگاه اعمال حق ملاقات طفل را به تأخیر می‌اندازد تا با مشاوره خانواده شرایط روحی لازم برای طفل جهت ملاقات حاصل گردد.
زمان و مکان ملاقات با فرزند بعد از طلاق
براساس ماده 1174 قانون مدنی:تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزییات مربوط به آن ، در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است. بنابراین در صورتی که در خصوص زمان و مکان ملاقات میان والدین توافقی حاصل شود ، بر اساس آن عمل می شود و در صورتی که اختلافی باشد ، دادگاه زمان و مکان ملاقات را بر اساس شرایط و مصالح کودک تعیین می کند که ممکن است یک الی دو بار در آخر هفته و در ساعات بخصوصی باشد.
باتوجه به اینکه تعیین زمان و مکان ملاقات با فرزند بعد از طلاق معمولا موجب اختلافات بسیاری در والدین می شود ، موارد ذیل حائز اهمیت اند:
زمان ملاقات را می توان افزایش یا کاهش داد البته در این درخواست مصلحت طفل در نظرگرفته می شود.
همچنین ، در صورت عدم توافق در خصوص مکان ملاقات با فرزند پس از طلاق، تعیین مکان با حکم دادگاه خواهد بود.
ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات با فرزند
جلوگیری از ملاقات با فرزند صدمات روحی و معنوی فراوانی را برای فرزند و همچنین پدر یا مادر وی خواهد داشت . به همین دلیل است که در قانون حمایت خانواده تمهیداتی در راستای جلوگیری از ملاقات با فرزند اندیشیده شده است . ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات با فرزند در این قانون شامل موارد ذیل است:
نخست اینکه هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات ، حضانت ، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت اوست ، یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود ، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری حضانت به دیگری یا تعیین ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی و با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند .
دوم اینکه هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود. بنابراین عدم بازگرداندن و جلوگیری از ملاقات با فرزند می تواند سبب شود که بنا به تقاضای ذی نفع حکم بازداشت اجرا شود.
بیشتر بخوانید: مراحل طلاق توافقی
آثار ممانعت و جلوگیری از ملاقات با فرزند
مطابق با ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده، اگر پدر یا مادری که حضانت فرزند با اوست، مانع ملاقات طفل با اشخاص ذیحق شود، مجرم محسوب می‌شود و مجازاتی برای او در نظر گرفته شده است. براساس ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده : هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذیحق شود، برای بار نخست به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.
درخواست صدور حکم ملاقات با فرزند
درخواست ملاقات با فرزند اصولاً توسط یکی از زوجین به طرفیت همسر خود مطرح می گردد و دادگاه صالح نسبت به این موضوع تعیین تکلیف می نماید آنچه مسلم است حق حضانت ممکن است به یکی از زوجین اعطا شود لیکن حق ملاقات برای طرف دیگر محفوظ بماند که اصولاً با توجه به سن کودک و رابطه با هر یک از والدین ساعت ملاقات از ۲۴ ساعت الی ۷۲ ساعت در پایان هفته تعیین میگردد.
در این مدت خواهان می تواند تا قطعی شدن رای دادگاه دستور موقت در جهت ملاقات طفل اخذ نمایند لیکن این دستور از ضمانت اجرایی قانون حمایت خانواده به ندرت برخوردار می باشد.
دستور موقت فوری ملاقات فرزند بعد از طلاق
دستور موقت در اموری موضوعیت دارد که دادگاه صالح بدلیل فوری بودن آن، بمنظور حفظ و استیفای حق و حقوق قانونی ذینفع اقدام به صدور آن می نماید. یکی از دستاوردهای جدید قانون حمایت خانواده، نهادی بنام دستور موقت ملاقات فرزند می باشد. صدور دستور موقت در ملاقات فرزند زمانی حائز اهمیت می گردد که بدلیل اختلافاتی که در امور خانوادگی بین زن و شوهر پیش می آید، ممکن است رسیدگی به مساله حضانت فرزند روند طولانی را داشته باشد، بنابراین کسی که حق ملاقات فرزند را دارد می تواند از طریق تقاضای صدور دستور موقت در ملاقات فرزند، طرف مقابل خود را ملزم نماید که با فرزند ملاقات داشته باشد. صدور دستور موقت در ملاقات فرزند امری بسیار کاربردی است که صدور آن مطابق با قانون جدید حمایت خانواده مستلزم پرداخت خسارت احتمالی نمی باشد و زمانی که صادر شود، بمدت ۶ ماه تا تصمیم دادگاه در اصل دعوا اعتبار دارد. مطابق با قانون حمایت خانواده مصوب ١٣٩١ رسیدگی به دستور موقت ملاقات فرزند نیز در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد که در ابتدا خواهان می بایست با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی دادخواست خود را ثبت نماید و بعد از طریق دفتر خدمات قضایی پرونده به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده می شود.
بیشتر بخوانید: شرایط طلاق از طرف زن
مدارک مورد نیاز برای درخواست حکم ملاقات با فرزند
هنگام مراجعه به دفاتر خدمات قضایی جهت ثبت دادخواست ملاقات فرزند لازم است که خواهان این مدارک را همراه خود داشته باشد:
- اصل شناسنامه
- اصل کارت ملی
- اصل عقدنامه یا سند ازدواج
- اصل طلاق نامه در صورت وقوع طلاق
- ادله و منضمات
تغییر حضانت با توجه به مصلحت طفل در شرایط جلوگیری از دیدن فرزند
براساس ماده 1174 قانون مدنی: هر یک ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد، حق ملاقات با فرزند خود را دارد. بنابراین ملاقات با فرزند حق طرف مقابل می باشد و نمی توان او را از چنین حقی ممنوع کرد.
ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات با فرزند در قانون حمایت خانواده به شرحی است که در مواد ۴۰ و ۴۱ آمده است:
براساس ماده 40 قانون حمایت خانواده:هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود.
براساس ماده 41 قانون حمایت خانواده:هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند ویا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.
بنابراین مانع از ملاقات شدن فرزند در صورتی که خلاف مصلحت طفل باشد سبب می شود که در مواردی با رای دادگاه حضانت از فرد مانع گرفته شود.
جهت مشاوره با وکیل خانواده در خصوص حق ملاقات با فرزند می‌توانید از داداپ با بهترین وکلا قرار مشاوره حضوری و آنلاین تنظیم کنید
شرایط سلب ملاقات با فرزند بعد از طلاق
در صورتی که ملاقات فرزند بعد از طلاق برای فرزند مضر باشد و این امر برای دادگاه محرز شود با توجه به مصلحت طفل مدت زمان ملاقات با فرزند را در فواصل زمانی زیاد تعیین می کند تا از این حیث به کودک لطمه ای وارد نشود و یا ممکن است که ملاقات با فرزند را در حضور ناظر تجویز کند.اما در خصوص اینکه آیا دادگاه می تواند به طور کلی ملاقات با طفل را از والدین سلب کن باید گفت که در صورتی که اگر ملاقات فرزند به دلایلی همچون ابتلای پدر یا مادر به مشکلات روانی خطرساز باشد دادگاه حکم به منع ملاقات فرزند را صادر نماید.
نمونه درخواست دستور موقت ملاقات با فرزند بعد از طلاق
با سلام
احتراما به استحضار می‌رساند: اینجانب ……………………. در تاریخ …………………….. در دفترخانه ………………. با خوانده عقد زوجیت دائم منعقد نموده ایم و ثمره این ازدواج …………. تعداد فرزند دختر / پسر ………….. ساله می‌باشد. اما به دلیل اختلافات خانوادگی در تاریخ ……………….. به موجب طلاق نامه ……………….. از هم جدا شده / جدا از یکدیگر زندگی می‌کنیم و حضانت فرزند / فرزندان مشترک به عهده خوانده دعوا می‌باشد. اما ایشان با ممانعت از ملاقات اینجانب با فرزند، موجبات بروز ناراحتی‌های فراوان روحی برای اینجانب و فرزند مشترک را فراهم آورده است و امکان ورود خسارات معنوی جبران ناپذیری برای آینده فرزند غیر قابل انکار است؛ لذا به دلیل فوریت امر، تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر اجازه ملاقات با فرزند مشترک و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده محترم را به موجب مواد ۳۱۰ لغایت ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی را دارم.
به موجب ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذیحق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت (تا ده میلیون ریال) و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود. همچنین به موجب ماده ۴۰ قانون حمایت از خانواده هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود.
لازم به ذکر است که به موجب ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذیحق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.
به موجب ماده ۶۶ آیین نامه اجرایی قانون حمایت از خانواده شخص ناظر باید حتی الامکان از بستگان نزدیک طفل، معتمد، متأهل و مجرب باشد و چنانچه انتخاب وی از میان اقوام نزدیک طفل ممکن نباشد، از فردی آشنا و با تجربه لازم، متأهل و مورد اعتماد تعیین گردد. ناظر در صورت امکان باید از طریق اولیا طفل به اجرا دادگاه معرفی شود و در غیر این صورت توسط دادستان عمومی و انقلاب محل پیشنهاد و توسط دادگاه صادرکننده حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش منصوب خواهد شد، دادگاه باید مصلحت طفل را در تعیین ناظر مدنظر قرار دهد و حدود و نوع نظارت وی به صراحت مشخص و به وی ابلاغ کند.
سخن پایانی
حضانت طفل حق و تکلیف والدین می باشد.براساس قانون این حق تا 7 سالگی با مادر است و پس از آن تا سن بلوغ با پدر می باشد. فردی که طفل تحت حضانت اوست نباید مانع ملاقات طرف مقابل شود زیرا حق ملاقات به موجب قانون برای او قرار داده شده است و نمی توان اورا از این امر محروم کرد مگر اینکه ملاقات کمتر و به دفعات کمتر به مصلحت طفل باشد که مدعی باید به دادگاه دادخواست بدهد و ادله خود را ضمیمه پروند نماید و در صورت موافقت دادگاه ملاقات محدود می شود نه اینکه به کلی ساقط شود. البته محرویت مطلق از ملاقات تحت شرایط خاصی ممکن می باشد.
بیشتر بخوانید: طلاق در دوران بارداری
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری