مواد و فرآورده‌های دارویی، فرآورده‌های زیستی، مکملها، ملزومات و تجهیزات پزشکی مشمول مجازات قاچاق کالاهای ممنوع است. هم چنین مواد و فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی در صورتی که مجوز لازم را از وزارت بهداشت دریافت نکنند و از آنها تحت عنوان کالای تقلبی، فاسد، تاریخ گذشته و یا مضر به سلامت انسان یاد شود مشمول عنوان قاچاق کالاهای ممنوع می‌باشند و قاچاقچیان این مواد و فرآورده ها مجازات خواهند شد،مجازات قاچاقچیان دارو و اقلام پزشکی علاوه بر جزای نقدی،حبس نیز می باشد در این مقاله به تشریح این جرم و مجازات مرتکبان آن در حالات و طرق مختلف می پردازیم.
دارو و فرآورده های دارویی قاچاق شامل چه مواردی می شود؟
براساس ماده 2 آیین نامه اجرایی موضوع ماده 27 قانون مبارزه با قاچاق مصوب 1395، دارو و فرآورده های دارویی بدین صورت تعریف شده اند: داروها و فرآورده‌های تقویتی، تحریک‌کننده، ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی و دارویی و فرآورده‌های زیستی نظیر سرم و واکسن و فرآورده آزمایشگاهی و مواد غذایی اطفال و هر نوع دارو و مواد اولیه دارویی و بسته‌بندی دارویی و هر نوع مواد و ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکـی و دندانپزشکی و یا مواد اولـیه آن ها.
ارتکاب قاچاق دارو توسط اشخاص حقوقی
ارتکاب قاچاق دارو مختص اشخاص حقیقی نبوده و ممکن است این جرم توسط اشخاص حقوقی نیز ارتکاب یابد.در صورتی که جرم قاچاق دارو توسط اشخاص حقوقی صورت بگیرد براساس ماده ۶۷ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز :اگر قاچاق توسط شخص حقوقی ارتکاب یابد،مرجع صدور حکم نسبت به ضبط کالا و یا ارز قاچاق مکشوفه اقدام می کند و شخص حقوقی،علاوه بر محکومیت به جزای نقدی،حسب مورد به دو تا چهار برابر حداکثر جریمه مقرر برای شخص حقیقی،به ترتیب زیر محکوم می شود:
الف-در مورد قاچاق کالای غیرممنوع و ارز در مرتبه اول ممانعت از فعالیت شخص حقوقی از یک تا دوسال و در مرتبه دوم انحلال شخص حقوقی.
ب_در مورد قاچاق کالای ممنوع و یا سازمان یافته،انحلال شخص حقوقی.
بنابراین در صورتی که نماینده شخص حقوقی به نام شخص حقوقی و یا در راستای منافع آن مرتکب قاچاق دارو شود در صورت تکرار و یا انجام قاچاق به شکل سازمان یافته با انحلال شخص حقوقی مواجه خواهد شد.
جهت مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری در خصوص جرم قاچاق دارو و اقلام پزشکی میتوانید با مراجعه به اپلیکیشن داداپ مشاوره حقوقی حضوری و تلفنی دریافت کنید
ارتکاب قاچاق کالای سلامت به صورت سازمان یافته
ارتکاب قاچاق کالای پزشکی و سلامت ممکن است در قالب گروه منسجم که بیش از سه نفر باشند نیز صورت بگیرد برای اینکه فعالیت این گروه سازمان یافته تلقی شود می بایست گروه مورد نظر از ابتدا قصد ارتکاب قاچاق کالای سلامت را داشته باشند و یا اینکه پس از تشکیل از هدف اصلی خود عدول کنند و فعالیت خود را به سوی ارتکاب جرم و قاچاق سوق دهند. مفهوم جرم قاچاق سازمان‌یافته یک مفهوم حقوقی اسـت که تشخیص آن با مقام قضـایی اسـت ولی از سـوی دیگر در مرحله‌ی کشـف و تشکیل پرونده، تشخیص این موضـــوع از نظر کیفیـت انجـام تحقیقـات مقدماتی و همچنین ارجاع اولیه پرونده اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. قاچاق‌كالاهای سلامت محور به صورت سازمان‌یافته، هدفدار و هوشمندانه انجام می‌شود.
همانطور که در قسمت بالا شرح دادیم چنانچه شخص حقوقی به صورت سازمان یافته مرتکب قاچاق کالای سلامت شود علاوه بر جزای نقدی و جریمه منحل خواهد شد.
ضرورت برخورد قاطع با قاچاق داروهای تقلبی و فاقد اعتبار
جان و سلامت انسان ها دارای اهمیت و ارزش بالایی می باشد و این ارزش و اهمیت بر هیچ کس پوشیده نیست .کسانی که از طریق قاچاق داروهای تقلبی دچار ضرر و زیان می شوند فروان بوده و نادیده گرفتن آنها پسندیده نمی باشد به همین دلیل لازم است نظارت و برخورد قاطعی در این زمینه صورت گیرد که داروهای تقلبی ،بی کیفیت و نگهداری شده در شرایط نامناسب در دسترس مردم قرار نگیرد.
داداپ بهترین وکیل کیفری را برای مشاوره در امور کیفری به شما پیشنهاد می‌دهد.
حکم و مجازات قاچاق دارو
مجازات قاچاق دارو را براساس دو ماده 22 و 18 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ادامه بیان می کنیم زیرا قاچاق دارو ممکن است شامل کالاهای ممنوع یا مجاز و یا مجاز مشروط باشد.
براساس ماده 27 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز:هرشخص حقیقی یا حقوقی که اقدام به واردات و صادرات دارو، مکملها، ملزومات و تجهیزات پزشکی، مواد و فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی بدون انجام تشریفات قانونی نماید به مجازات کالاهای قاچاق به شرح زیر محکوم می‌شود. این مجازات مانع از پرداخت دیه و خسارت‌های وارده نیست:
الف- قاچاق مواد و فرآورده‌های دارویی، مکملها، ملزومات و تجهیزات پزشکی مشمول مجازات قاچاق کالاهای ممنوع موضوع ماده(22) این قانون می‌باشد.
براساس ماده 22:هرکس مرتکب قاچاق کالای ممنوع گردد یا کالای ممنوع قاچاق را نگهداری یا حمل نماید یا بفروشد، علاوه بر ضبط کالا به‌شرح زیر مجازات می‌شود:
الف. درصورتی‌که ارزش‌کالا تا ده میلیون (10.000.000)ریال باشد، به جزای نقدی معادل دو تا سه برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق
ب. درصورتی که ارزش کالا از ده میلیون (10.000.000) تا یکصد میلیون (100.000.000) ریال باشد به جزای نقدی معادل سه تا پنج برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق
پ. در صورتی که ارزش کالا از یکصد میلیون (100.000.000) تا یک میلیارد (1.000.000.000)ریال باشد به بیش از شش ماه تا دو سال حبس و به جزای نقدی معادل پنج تا هفت برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق
ت. در صورتی که ارزش کالا بیش از یک میلیارد (1.000.000.000)ریال باشد به دوسال تا پنج سال حبس و به جزای نقدی معادل هفت تا ده برابر ارزش کالای ممنوع قاچاق
ب- در صورتی‌که کالای قاچاق مکشوفه شامل مواد و فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی باشد، مرجع رسیدگی‌کننده مکلف است نسبت به استعلام مجوز مصرف انسانی کالاهای مذکور اقدام و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ظرف ده روز به این استعلام پاسخ دهد. هرگاه کالای مکشوفه مذکور موفق به أخذ مجوزهای بهداشتی و درمانی در خصوص مصرف انسانی گردد جرم قاچاق مشمول مجازات مندرج در بند(ب) ماده(18) این قانون خواهد شد و در غیر این‌صورت کالای مکشوفه، کالای تقلبی، فاسد، تاریخ مصرف‌گذشته و یا مضر به سلامت مردم شناخته شده و مشمول مجازات قاچاق کالاهای ممنوع می‌باشد.
تبصره 1- حمل، نگهداری، عرضه و فروش محصولات فوق نیز مشمول مجازات‌های این ماده است.
تبصره 2- آیین‌نامه اجرائی این ماده درمورد چگونگی اجراء و میزان لازم از کالا برای استعلام مجوز مصرف انسانی با پیشنهاد وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت و ستاد تهیه می‌شود و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
براساس ماده 18:هر شخص که مرتکب قاچاق کالا و ارز و حمل و یا نگهداری آن شود، علاوه بر ضبط کالا یا ارز، به جریمه‌های نقدی زیر محکوم می‌شود:
الف. کالای مجاز: جریمه نقدی یک تا دو برابر ارزش کالا
ب. کالای مجاز مشروط: جریمه نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش کالا
پ. کالای یارانه ای: جریمه نقدی معادل دو تا چهار برابر ارزش کالا
نکته: ملاک و معیار برای تعیین میزان جزای نقدی گران ترین دارو می باشد.
الزام به صدور قرار وثیقه متناسب با مجازات قاچاق دارو
قانون گذار در تبصره 2 ماده 41 قانون، الزام به صدور قرار وثیقه متناسب با مجازات را در خصوص کالاهای قاچاق مکشوفه با ارزش بیش از ده میلیون تومان پیش بینی کرده است. از آن جا که مقررات مربوط به قاچاق کالا بنا به تصریح ماده 27 در خصوص قاچاق دارو، اقلام آرایشی و بهداشتی و خوراکی نیز لازم الرعایه است، مفاد این تبصره مشمول مرتکبان جرایم این حوزه نیز می گردد.
چه مرجعی مسئول پیگیری و رسیدگی به جرم قاچاق دارو می باشد؟
براساس قانون در صورتی که جرمی در قالب قاچاق رخ دهد مرجع رسیدگی به آن دادگاه انقلاب می باشد این نکته علاوه بر قانون آیین دادرسی کیفری در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز مطرح شده است .بنابراین مرجع رسیدگی به جرم قاچاق کالا و ارز دادگاه انقلاب می باشد در خصوص مرجع پیگیری باید گفت که پیگیری این جرم در دادسرای عمومی و انقلاب صورت خواهد گرفت .
سخن پایانی
قاچاق دارو و کالای پزشگی نیز جرم بوده و قابل مجازات می باسد ،مجازات این جرم بسته به نحوه ارتکاب ،تعداد دفعات ارتکاب و حجم کالا متفاوت می باشد .لازم به ذکر است که مجازات این جرم محدود به جزای نقدی،حبس و انحلال نمی باشد و چنانچه در این بین به شخص یا اشخاصی صدمات جانی وارد شده باشد دیه نیز به مجازات مرتکب افزوده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: مجازات قاضی متخلف
تنظیم اظهارنامه
مشاوره حقوقی حضوری